Fragment
Er is nog een derde gezichtspunt: alle leren impliceert bewustzijnsontwikkeling. Vaardigheden leren we via het bewustzijn, behalve in de eerste levensjaren. Vorming, attitudeverandering e.d. doen een beroep op het inzicht van de lerende; waar dat ontbreekt, is er dressuur of conditionering. Zodra leren boven het animale niveau uitkomt en menselijk leren wordt, speelt het bewustzijn bij alle soorten leren een rol en is wezenlijk voor onze ontwikkeling als mens.
Dat ons onderwijs traditioneel bijna uitsluitend op weten gericht was, komt omdat, met name sinds het begin van de moderne tijd, zoveel van het verwerven van kennis en inzicht verwacht werd. Het gaf bevrijding en emancipatie uit de afhankelijkheid van natuur, armoede, bijgeloof, traditie en politieke machten. Enthousiast werd kennis door de vooruitstrevenden opgenomen en verbreid.
In de 20ste eeuw komt een heel andere stemming op. Wij zitten eerder met een overmaat aan kennis, maar kunnen onze wetenschappelijke, technische, economische en maatschappelijke problemen niet meer aan. Er is een roep om meer kunnen en minder theorie op alle gebieden. In de psychologie weerspiegelt zich deze wending daarin dat de bewustzijnspsychologie van de vorige eeuw hoeft moeten wijken voor de gedragspsychologie. Daarmee gaat gepaard dat onderzoek en theorie zich nauwelijks meer bezighouden met onze gedachten, voorstellingen en ervaringen, en des te meer met onze handelingen, de motivatie daartoe en de resultaten daarvan (prestaties). Alle leerresultaten worden gezien of als handelingsstructuur, in de sfeer van het kunnen, of als prestaties - vooral in de Amerikaanse psychologie.
Deze gerichtheid wordt waarschijnlijk versterkt - zoals velen menen - doordat de de industriële expansie naar kunnen en prestatie vraagt—niet naar wijsheid en menselijkheid.
Tegen de eenzijdigheid waarmee deze tendens zich mani-festeert - we zouden haast zeggen: opdringt - met name in de technologische onderwijsvernieuwing, rijst de laatste tijd ook weer verzet, met opnieuw nadruk op de ontwikkeling van de mens zelf, zijn volwassenheid, zelfstandigheid, kritische zin, sociale instelling, e.d.
De bedoeling van dit betoog is de drie hoofdgroepen van leerresultaten in hun onderlinge relaties en afhankelijkheid te kenschetsen. Vanuit bepaalde gezichtspunten gezien kunnen we elk van de drie groepen terecht als dominant beschouwen. Opleidingsdoelen in uitsluitend een van de drie gebieden maken een opleiding eenzijdig, niet voldoend aan de verwachtingen en roepen na enige tijd verzet op. Deze schets helpt misschien de eenzijdigheid van bepaalde opleidingen of onderwijsfilosofieën te herkennen en vooral opleidingsdoelen, te vinden zodat we het karakter van een opleiding bewust kunnen kiezen.
×
Thuiswinkel Waarborg