Fragment

Louis Davids schreef het al in 1915: ‘We gaan naar Zandvoort bij de Zee’.
Amsterdam heeft altijd een speciale band gehad met Zandvoort. De afgelopen honderd jaar zijn veel Amsterdammers afgereisd naar hun geliefde badplaats. Meestal gebeurde dat via het spoor, met de trein of met de tram.

Vanaf het Spui in Amsterdam vertrok in 1904 de eerste tram naar de badplaats Zandvoort aan Zee. Deze tram zou in de eerste helft van de twintigste eeuw het straatbeeld bepalen, in een tijd dat de fiets, paard en wagen en de stoomlocomotief de belangrijkste vervoersmiddelen waren. De tram trok in het begin bijzonder veel aandacht, omdat hij groter was dan de stadstrams in Amsterdam. Liefkozend werd hij ‘De Kikker’ genoemd, vanwege zijn groene kleur en grote koplampen. De tram werd in de fabriek ‘La Métallurgiques’ in België gebouwd. Op het Spui was ook een huis gebouwd, waar mensen kaartjes konden kopen.

Na 1914 werd de tramhalte verplaatst naar de Spuistraat, omdat de trams vanwege de toename van het aantal reizigers te groot werden en er geen ruimte meer voor was op het Spui. Een tramreis van Amsterdam naar Zandvoort duurde 1 uur en 15 minuten. De lijn Amsterdam - Zandvoort werd beheerd door twee maatschappijen: de Elektrische Spoorweg Maatschappij beheerde de tramlijn van Amsterdam naar Haarlem en de Eerste Nederlandsche Elektrische Trammaatschappij, die overigens al vijf jaar eerder op de badplaats reed, die van Haarlem naar Zandvoort. Dit was de eerste tramlijn met elektrische tractie in Nederland.

Het alternatief via het spoor was en is de trein. De eerste treinverbinding in Nederland was tussen Amsterdam en Haarlem: op 20 september 1839 reed de eerste trein van Amsterdam naar de Spaarnestad. Het Centraal Station zoals we dat nu kennen bestond nog niet. De trein vertrok destijds van het station D’Eenhoord Roe, dat zich bij de Westergasfabriek bevond. De wagons werden getrokken door De Arend en de Snelheid, stoomlocomotieven die werden gestookt met cokes, zodat de reizigers niet onder het roet kwamen te zitten. Een paar jaar later zou de trein vertrekken vanaf station Willemspoort bij de Haarlemmerpoort.

Vanaf 1881 vertrok voor het eerst een trein uit Amsterdam met bestemming Zandvoort. Het Centraal Station werd gebouwd in 1889 naar een ontwerp van architect Pierre Cuypers, die ook het Rijksmuseum ontwierp. De trein zou de concurrentiestrijd met de tram winnen en rijdt nog steeds naar Zandvoort. Het aantal reizigers is in de afgelopen honderd jaar enorm toegenomen. ‘Een dagje strand’ is populair, wist Louis Davids al, en dus voert de NS de frequentie ’s zomers op: in dat jaargetijde vertrekt er vanaf spoor 1 op het Centraal Station elke 15 minuten een trein naar Zandvoort aan Zee. De reis duurt tussen de 30 en 37 minuten. ×