Boek: Trans-atheïsme. De metafysica van het Lam

INHOUD
ALGEMENE INLEIDING 27
I. Een kritische analyse van het hedendaagse materialisme 36
Inleiding tot het eerste deel: het materialisme 37
I.1. Materialisme 42
A. Omschrijving 43
B. Kenmerken 45
C. Bespreking 46
1. De verleiding van het materialisme 46
2. De zijnsorde op haar kop 49
3. Een naïeve projectie 50
4. De verabsolutering van de kennis 54
5. Het alibi voor immoraliteit 57
6. De aanslag op het denken 58
7. Het positivisme als regressie naar het mythische denken 59
Samenvatting deel I.1. 64
I.2. Materialisme en wetenschap 65
A. Beschrijving 66
1. Een wereldbeeld naar het wetenschappelijk model 66
2. Reductionisme 70
B. Bespreking 74
1. Van ‘zekerheid’ naar fanatisme 74
2. Intransitiviteit, circulariteit en contradictie in micro-reductie en consiliëntie 79
3. Toeval bestaat niet en de mens is niet contingent 83
4. Gedesubjectiveerde formele systemen en de signifische kritiek 86
5. Ethische implicaties van het empirisme 91
Samenvatting deel I.2. 92
I.3. Materialisme en mensbeeld 93
Inleiding: de mens als golem 93
A. Synthese 94
B. Bespreking 123
1. Kennis en kenner 124
2. Kennen is kunnen? 129
3. De ‘expert’ 131
4. De ‘externe observator’ 134
5. Het falsificatiecriterium 136
6. Het (energetisch-materieel) substraat, de vorm en de waarnemer 139
7. Vervangbare teleologische verklaringen? 142
8. Een ‘fysisch bewustzijn’? 144
9. Geen wezenlijk verschil tussen mensen, machines en maatschappijen? 145
10. Definiëren en construeren: nogmaals de naïeve projectie 153
11. Het primaat van het denken op het gedachte 154
12. De regel van Lloyd-Morgan 155
13. Structuurovereenkomst is iets immaterieel 155
14. Vermeersch’ cultuurbegrip 156
15. Experimentele psychologie en kennistheorie 161
16. De zekerheid van de formele technieken 162
17. De zekerheid van de empirische wetenschappen 162
18. Bewustzijn en zelfbewustzijn 163
19. Het Subject is niet reduceerbaar tot Object 164
20. Waarom de mens niet namaakbaar is 167
21. De irrelevante 'vormenleer-esthetica' 170
C. Aanvulling: Rationaliteit, Vrijheid en Creativiteit 176
1. Rationaliteit 177
(a) De beperkte rationaliteit 178
(b) De scheppende rationaliteit 179
2. Vrijheid 182
(a) Eerste stelling: vrijheid is steeds de vrijheid van een subject 183
(1°) ‘Gedepersonaliseerde vrijheid’ - een illusie. 183
(2°) Subject en object van bewustzijn. 184
(3°) Handelen en gebeuren. 185
(4°) Projectie. 186
(5°) Identiteit en verantwoording. 187
(6°) Transformatie en convocatie. 188
(7°) Subjectieve vrijheid. 191
(8°) Essentie en existentie. 192
(9°) Besluit. 196
(b) Tweede stelling: vrijheid is noodzakelijk keuzevrijheid 199
(c) Derde stelling: vrijheid is zelfdeterminatie 203
(d) Vierde Stelling: Vrijheid en rationaliteit 206
(e) Het concept ‘vrijheid’, opgevat als ‘correct anticipatievermogen’, faalt 207
(f) Vrije selectie 209
(g) Alleen de onvrijheid is factisch 211
(h) Vrijheid als creatieve act 211
(i) Vrijheid en het vermogen om te spelen met de tijd 213
De mens kan zijn determinanten opheffen. 214
De mens kan wachten. 214
3. Het tekort van het Darwinisme 215
4. Determinisme, teleologie, vrijheid en zin 217
Samenvatting deel I.3.C. 223
I.4. De onmogelijkheid van een neutrale metafysica 224
1. Whiteheads proposities 225
2. Een analyse van deze proposities 226
3. Een tweede werkwijze 227
4. Conclusie 228
5. Gewaarwordingen en Waarnemingen 229
6. Waarnemen gaat vooraf aan gewaarworden 229
7. Een schets van ons alternatief 230
Eerste stelling bij I.4.7.: Het is inherent aan het levend organisme dat het tot bewustzijn leidt. 233
Tweede stelling bij I.4.7.: De bewustwording van de betekenis van een woord vraagt niet meer denkwerk dan de bewustwording van een zintuiglijke gewaarwording. 236
Derde stelling bij I.4.7.: Het is zijn (mogelijke) betekenis die maakt dat een ding in ons bewustzijn verschijnt. 237
Samenvatting deel I.4. 240
Conclusies bij het eerste deel 241
II. Een christelijk geïnspireerde metafysica als alternatief 245
Inleiding 245
(Grond)stellingen 252
(Grond)stelling 1. De liefde is pas mogelijk mits het vertrouwen. 254
(Grond)stelling 2. De goddelijke liefde toont zich aan ons als een vertrouwen, in het feit dat God z’n hele schepping binnen het bewustzijn van de mens heeft gelegd. Met andere woorden: de werkelijkheid is een geschenk van God aan de mens. 256
2.1. Er is geen werkelijkheid buiten alle bewustzijn om. Met andere woorden: het objectivisme is verwerpelijk. 257
2.1.1. Het object van de waarneming is geen ding maar een zin. 258
2.1.2. De ultieme zin is een gegeven zin: het is de liefde, die ook zin geeft aan het lijden en de dood. 263
2.1.3. De gegeven zin heeft een einddoel. 269
2.1.4. De zin van het bestaan wordt voltooid door de trouw, niet door de kennis (- zie ook stellingen 6 en 31). 273
2.1.5. De meest waarachtige waarneming is de waarneming van de hoogste betekenispatronen. 284
2.2. Het solipsisme is contradictorisch. Met andere woorden: het subjectivisme is verwerpelijk. 295
2.3. Besluit: bekrachtiging van (grond)stelling 2: de werkelijkheid is een geschenk van God aan de mens. 297
Hoofdlijnen van het betoog 298
II.1. Een eerste uitgangspunt: een analyse van de introspectieve ervaring van het lijden 301
Inleiding 301
A. De Externe Orde 306
Stelling 3. Het leed is de mogelijkheidsvoorwaarde voor bewustzijn en werkelijkheid. 306
3.1. Objectieve oordelen zijn mogelijk. 307
3.2. De miskenning van de externe orde ‘buiten ons’, schaadt (of doodt) ons lichaam. 308
3.3. De miskenning van de externe orde ‘binnen ons’, schaadt (of doodt) onze ziel. 310
3.4. De Externe Orde fundeert het Subject. 311
3.4.1. Het kwaad ligt in de miskenning van de externe orde. 311
3.4.2. De straf voor de misdaad, is de toestand van ‘probleemloosheid’ of zelfverlies. 312
3.4.3. De moordenaar miskent zijn daadkracht, en zo ook zijn bestaan. 313
3.4.4. De miskenning van de externe orde is geen vergissing, maar een bewuste daad. 313
B. Het transcendent transformatieproces 314
Stelling 4. Het subject is wezenlijk verbonden met de externe orde in een transformatieproces. 315
4.1. Het ‘ik’ is een bewust streven, bepaald door de externe orde. 316
4.2. Alle wezens zijn onderling verbonden door de externe orde, middels het transformatieproces. 317
Stelling 5. De externe orde is oneindig. 318
5.1. De elementen van een verzameling worden geconstitueerd door een (gemeenschappelijke) specifieke eigenschap. 318
5.2. We kunnen het deel niet begrijpen, als we het niet beschouwen als een deel van het geheel. 318
5.3. Het subject heeft zijn eindigheid te danken aan de oneindigheid van de externe orde. 319
Stelling 6. De mens bereikt zijn doel niet door kennis maar wel door moreel goed gedrag (- zie ook stellingen 2.1.4. en 31). 320
Stelling 7. Het transformatieproces verandert het wezen van het subject. 320
C. De facticiteit van geluk en ongeluk 321
Stelling 8. Het feit dat mensen bezorgd zijn voor de gevolgen van hun daden, ook als die na hun dood komen, getuigt van een realiteit die de tijd transcendeert. 321
8.1. De stervende heeft zijn (on)geluk te danken aan zijn herinneringen. 322
8.2. De (on)gelukkig makende herinneringen zijn de nagalm van intenties. 322
8.3. Iemands dankbaarheid slaat op de intentie van de weldoener. 323
8.4. De goede intentie is de wil om het goede te realiseren. 324
8.5. Daden wegen intenties, intenties constitueren het (on)geluk. 325
8.6. Het verband tussen intenties en geluk is introspectief verifieerbaar. 326
8.7. De eigen intentie wordt gekend door de eigen daad. 328
8.8. Ethiek is een streven waaraan het kennen ondergeschikt is. 329
Stelling 9. Geluk is, per definitie, die toestand die we willen; ongeluk is, per definitie, die toestand die we niet willen. 330
9.1. De ongelukkige is diegene die iets wil dat hij niet kàn willen. 330
Stelling 10. De ervaring van het lijden dwingt ons tot de erkenning van het bestaan van de wil. 330
Stelling 11. Uit de negativiteit van het voelen, komt het denken voort, en uit de negativiteit van het denken, komt het willen voort. 330
Stelling 12. Het handelen slaat de brug tussen de externe en de interne of subjectieve werkelijkheid van het bewustzijn. 331
Stelling 13. Uit de negativiteit van het willen, komt het kiezen voort. 332
Stelling 14. Men kan willen wat men niet wil, omdat men op verschillende momenten kan kiezen omtrent hetzelfde (- bijvoorbeeld omtrent het geluk). 332
Stelling 15. Het ongeluk resulteert uit de ontkenning van de eigen heteronomie. 332
Stelling 16. Er is geen autonomie mogelijk zonder heteronomie. 335
D. Het Licht van de Externe Orde 336
Stelling 17. Alleen de goede handelingen, dit wil zeggen: die handelingen die geschieden overeenkomstig de externe orde, hebben kracht van bestaan. De boze is het slachtoffer van zijn eigen kwaad. 337
Stelling 18. Alles bestaat in het licht van de externe orde. Wat zich aan de externe orde, aan de Wet, tracht te onttrekken, vergaat, net zoals tekens vergaan die geen betekenis dragen. 338
Stelling 19. Het goede noemen we de kwaliteit van het handelen dat volgens de Wet geschiedt. Dit specifieke streven binnen het handelen blijft aan de kennis van derden onttrokken - het kan alleen introspectief worden gekend (- geweten -) of gewild. 339
Stelling 20. Zijn en Bewustzijn impliceren elkaar. 340
Stelling 21. Zijn en Bewustzijn ontspringen aan het Leven zelf. 342
E. Causaliteit 345
Stelling 22. Causaal denken is verengd denken. 345
22.1. Het formuleren van wetten als objectieve wetten (wetten met uitsluiting van het subject) is ethisch ongeoorloofd. 348
22.2. Oorzakelijkheidswetten zijn mogelijkheden welke hun manifestaties danken aan subjecten. Subjecten op hun beurt veroorzaken niet doch ze actualiseren oorzakelijkheidskettingen. 353
22.3. Het oorzakelijkheidsdenken berust op een denkfout die het deelt met het logisch positivisme, namelijk de opvatting dat de werkelijkheid een constructie zou zijn. 359
22.4. Het causaliteitsbegrip moet subjectbetrokken zijn. 361
Stelling 23. De moraliteit is ontisch primordiaal op de causaliteit. 362
23.1. Onze kennis van de uitwendige werkelijkheid refereert noodzakelijk naar onze lichamelijke en geestelijke ervaringen. 362
23.2. Het oorzakelijkheidsdenken volgt uit de onterechte inductie van de subjectieve wil in de dingen. 363
23.2.1. Het oorzakelijkheidsdenken is een afgeleide van de existentiële betrokkenheid van het subject bij de externe orde. Deze existentiële betrokkenheid is de (subjectieve) waardering. 364
23.2.2. De (subjectieve) waardering (dit is dus: de existentiële betrokkenheid van het subject bij de externe orde) wordt veroorzaakt door de feitelijkheid van het lijden. 365
23.2.3. Er is geen oorzakelijkheidsdenken mogelijk zonder de subjectieve (keuze)vrijheid. 365
23.2.4. Een waar oorzakelijkheidsverband betekent niet een objectief verband, maar wel een door het subject (op straffe van zijn lijden en zijn dood, en dus: op straffe van de ondermijning van zijn bestaanscondities) aanvaard en dus gekend verband. 366
23.2.5. De causaliteitswet wordt aanvaard wegens het existentieel verband tussen niet-kennen en lijden, of tussen kennis en leven. 368
23.2.6. Via het lijden verbindt de kennis het interne met de externe orde, wat de mogelijkheidsvoorwaarde is voor (de participatie van het subject aan) de werkelijkheid. 369
23.2.7. De kennis van de externe orde is noodzakelijk onvolkomen: zij heeft een voorlopigheidskarakter maar zij evolueert naar volkomenheid toe. 370
23.2.8. De subjectieve handelingsmogelijkheden zijn de voorwaarden voor de mogelijkheid van de wet. 371
23.2.9. Elke wet ontleent haar relevantie aan haar ethische dimensie. 373
F. Leven 373
Stelling 24. Het leven is ondefinieerbaar met de klassieke middelen. 374
Stelling 25. Het wezen van het organisme is zijn streving. 375
Stelling 26. De waarde heeft het primaat op de waarheid (- zie ook stelling 2.1.4). 377
26.1. De ethische act bewijst de waarheid. 378
26.2. Het existentiële heeft het primaat op het epistemische. 378
Stelling 27. Waarden zijn absoluut krachtens de absolute eisen die de externe orde stelt. 380
G. Ethisch Leven 382
Stelling 28. Krachtens z’n handelen constitueert elkeen z’n eigen werkelijkheid (- zie ook stelling 86). 382
Stelling 29. De niet-geconditioneerde waardering manifesteert en bewijst zich noodzakelijk in het offer van de wereld (- zie ook II.2.H). 385
Stelling 30. Het lijden is de poort tot de liefde. 390
Stelling 31. Zonder het goede is er geen waarheid (- zie ook stellingen 2.1.4, 6 en 54). 394
31.1. Het goede is absoluut en teleologisch; het kwaad is uiteindelijk niet-zijn. 398
31.1.1. Het goede is verwant met het schone. 398
31.1.2. Het goede is een genade. 400
31.1.3. Het kwaad is wezenlijk het op zichzelf gerichte. 404
31.1.4. Het kwaad is de verwerping van het wezensfundament. 407
31.1.5. De overwinning op het kwaad gebeurt noodzakelijk via het lijden en de dood. 409
31.1.6. Het kwaad moet worden verduurd in de tijd maar het heeft geen eeuwigheidswaarde. 413
31.1.7. Het goede realiseert zich door gevolgzaamheid, het wezen van de deugdzaamheid. 416
31.2. Ware vrijheid is de juiste beantwoording van de door de wet gegeven vrijheid, en is daarom verzaking, verantwoordelijkheid en trouw. 417
31.2.1. Vrijheid in de wereld is slavernij van de ziel. 417
31.2.2. Wereldse vrijheid vereist de aanbidding van het gouden kalf; ware vrijheid is niet te koop. 419
31.2.3. Het goede vereist het verzaken aan het wereldse: “Wie niet voor Mij is, is tegen Mij”. 422
31.2.4. Het schuldbesef bewijst het bestaan van vrijheid en van verantwoordelijkheid. 425
31.2.5. Vrijheid vergt bevrijding of opvoeding tot vrijheid. Opvoeding is noodzakelijk opvoeding tot vrijheid. 428
31.2.6. Bevrijding vergt geduld: dit is meesterschap over de tijd. 430
31.2.7. Vrijheid is de trouw aan de Wet die de werkelijkheid draagt. 433
31.2.8. Onze vrijheid is de vrijheid tot het ontvangen van Gods vergeving. 436
Samenvatting deel II.1. 438
II.2. Het leed en de ziel 439
Inleiding 439
A. Het Handelen heeft het primaat op het Denken en op het Zijn 440
Stelling 32. Via de overwinning van het egoïsme, wordt het egocentrisme overwonnen. 442
Stelling 33. Het ethische wordt niet omvat door het epistemische. 444
33.1. Uitspraken over het goede zijn impliciete beloften. 446
33.2. Het Sollen is niet tot het Sein herleidbaar. 449
33.2.1. Op straffe van pijn en dood(sangst) moet het subject zijn soevereiniteit opgeven en handelen. 455
33.2.2. Waar ik afzie van de eigen preferenties in functie van de behoeftebevrediging van derden, accepteer ik de waarde van de ander als primordiale preferentie. 456
33.2.3. De hoogste machtsuitoefening bestaat in de erkenning van de ander. 458
B. Onze Werkelijkheid is even absoluut als onze Beperkingen 459
Stelling 34. Onze werkelijkheid is even absoluut als onze beperkingen. 460
34.1. Een onware conclusie van Kant. 460
34.1.1. Het principium contradictionis behoeft ervaringskennis 460
34.2. De fenomenologische kritiek op het objectivisme maakt zich schuldig aan hetzelfde euvel waaraan dit objectivisme ten prooi is. 465
34.3. De ‘Lebenswelt’ is subjectief, historisch en conflictmijdend (- zie ook S: 1.14.2). 466
34.4. De ideale ‘Lebenswelt’ is een project. 467
34.5. Besluit: bekrachtiging van stelling 34: Onze werkelijkheid is even absoluut als onze beperkingen. 469
C. De absolute overstijging van de werkelijkheid door het christelijke ‘lijden terwille van’ 470
1. Het Lijden in het Denken 471
Stelling 35. Alleen de lijdende kan relevant over het lijden denken. 472
Stelling 36. Het lijden bewijst het bestaan van de wil. 473
Stelling 37. Alleen het christendom kent het lijden ‘terwille van’ 474
37.1. Schillebeeckx’ Historiek van het Lijden in het Denken 474
37.2. Kritiek bij Schillebeeckx’ Historiek. 482
2. De Relatie Denken-Lijden 485
Stelling 38. In heel wat wereldbeschouwingen zijn theorie en praxis inzake het lijden discrepant. 485
Stelling 39. Onze verantwoordelijkheid verplicht ons tot het aanvaarden van de erfzonde. 485
Stelling 40. Het ware lijden wordt veroorzaakt door de kwade intentie. 486
40.1. Absurd en zinvol lijden met betrekking tot de historiek. 488
Stelling 41. Ook inzake het lijden heeft het existentiële het primaat op het epistemische. 490
D. Lijden, Genot en Vreugde, of: het Probleem van de Ziel 492
Stelling 42. Het bewijs van de discrepantie tussen vreugde en genot is meteen het bewijs voor het bestaan van de ziel. 492
42.1. De ernst is een ethische imperatief. 492
42.2. Genot en vreugde zijn wezenlijk discrepant. 493
42.3. Omdat vreugde mogelijk is ondanks pijn, situeert zij zich buiten het lichaam - in de ziel. 494
Stelling 43. De discrepantie tussen genot en vreugde werpt licht op het mind-body-problem. 495
43.1. Het Mind-Bodyproblem volgens Shaffer. 497
43.2. Kritiek op Shaffers benadering. 501
43.2.1. Betreft de benadering in de derde persoon. 501
43.2.2. Betreft de identity theory. 503
43.2.3. Betreft het psycho-fysisch interactionisme. 505
Stelling 44. Onze ziel is de drager van de ethische imperatief en het fundament van onze werkelijkheid. 506
E. De Onsterfelijkheid van de Ziel 506
Stelling 45. Een eindigheidsfilosofie binnen de fenomenologie is contradictorisch. 507
Stelling 46. We bestaan niet binnen de tijd, maar de tijd is een ingrediënt van de ziel. 508
46.1. Het subject is onherleidbaar of transcendent. Uit het monisme ontstaat een dualisme als teken van de transcendentie. 509
46.2. De vrijheid in het Handelen transcendeert de geconditioneerdheid in het Denken en in het Zijn. 511
46.3. “Alles wat niet gegeven is, is verloren”; wat gegeven is, is (van de dood) gered. 513
46.4. De ethische identificatie is onderscheiden van de psychologische. 514
Stelling 47. De ziel die aan het goede participeert is onsterfelijk. 516
47.1. De mens is een eenheid van lichaam en ziel. 516
47.2. Onze kennis alleen kan het probleem van lichaam en ziel niet oplossen. 518
47.3. De ultieme betekenis van de dingen blijft voor de mens verborgen. 519
47.4. Leven ontstaat uit leven, niet uit stof. De stof bestaat slechts in zijn dienst aan het leven. 521
47.5. Het leven ontstaat uit de Geest. Het leven bestaat slechts in zijn dienst aan de Geest. 523
47.6. Met de liefde, is de onsterfelijkheid een vooraf gegeven werkelijkheid. 528
F. Van het Schuldvraagstuk naar het Identiteitsvraagstuk: Sein en Sollen 532
Stelling 48. Met de aanvaarding van ‘objectieve schuld’ neemt de mens verantwoordelijkheid op voor zijn eigen bestaan, dat hij zich aldus toeëigent. 535
Stelling 49. Het ontische is onderworpen aan het ethische. 539
49.1. Het epistemische voorbij. 543
G. Het Lijden als Noodzakelijke Voorwaarde van de Werkelijkheid 545
Stelling 50. De feitelijkheid van het lijden is de noodzaak voor de mogelijkheid van de werkelijkheid (- zie ook stelling 3). 545
Stelling 51. Het bestaan wordt gedragen door het streven. 547
Stelling 52. De Vrijheid van de Wil is feitelijk. 549
Stelling 53. De zelfhandhaving van het ethisch (vrij) individu, is relatief aan de erkenning van (de vrijheid van) de ander, en impliceert dus de verantwoordelijkheid voor (de vrijheid van) de ander. 551
H. Het leed en de wereld 553
Stelling 54. Alle kennis wordt gedragen door liefde; zonder liefde is kennis waardeloos (- zie ook stelling 31). 555
Stelling 55. De mensheid verkeert in een innerlijke strijd die op gang gebracht werd door de zondeval en die geconstitueerd wordt door een specifieke keuze die zich stelt vanuit het lotgenootschap van allen (- zie ook stelling 29). 558
Stelling 56. In onze economie draagt onze wereld het spoor van de erfzonde. 560
Stelling 57. Het geld is het schild van het kwaad. 564
Stelling 58. Onze economie bestraft de menselijkheid. 566
Stelling 59. De kern van de werkelijkheid bewaart een geheim. 567
Stelling 60. Het wantrouwen is de ‘ziel’ van het kwaad. 569
Stelling 61. De erfzonde toont zich in het feit dat het menselijk lotgenootschap principieel het karakter van een samenzwering heeft. 573
Stelling 62. Het lot van de Mensenzoon is dat van elke christen. 577
I. Het wezen van het lijden 580
Stelling 63. Omdat de liefde samenvalt met de scheppende activiteit is God de bron van alle leven. 582
Stelling 64. De liefde is de participatie aan het lijden van Christus. Het kwaad vertekent de werkelijkheid (- zie ook stellingen 84-87). 584
Stelling 65. De mens heeft geen zelfbeschikkingsrecht. 588
Stelling 66. Het kwaad is geen tegenpool van het goede, want het goede is een mogelijkheidsvoorwaarde voor het kwaad. 592
66.1. Het bestaan van de duivel wordt door God toegestaan met een specifieke zin. 596
Stelling 67. Door de zonde manifesteert zich het niet-zijn als het bedrog (- zie ook stellingen 84-87). 597
Stelling 68. De zondaar valt buiten de ware werkelijkheid (- zie ook stellingen 84-87). 601
Stelling 69. Het lijden is een genade. 605
Stelling 70. Het lijden ‘terwille van’ opent een nieuwe dimensie van de werkelijkheid. 608
Stelling 71. Het ware inzicht is de vrucht van persoonlijk engagement 611
Stelling 72. De hele werkelijkheid is een goddelijke verlossende tegemoetkoming aan de mens. Het leed beoogt ons de waarheid te doen voelen waar wij vooralsnog weigeren hem te zien. 613
Samenvatting deel II.2. 614
II.3. Een tweede uitgangspunt: een analyse van de zintuiglijke waarneming van de dingen 617
Inleiding 617
Stelling 73. Het Zijn van iets steunt niet op z'n waarneembaarheid maar op z'n Recht op Zijn: credo ut intellegam. 618
73.1. De eerlijke waarnemer laat zich berechten. De intuïtie is de geloofsgrond van de waarneming. 620
A. Waarnemen en Zijn 621
Stelling 74. Waarnemingen behoeven, behalve een subject en een object, ook een medium. 621
Stelling 75. Omdat het medium niet anders waarneembaar is dan als afgeleide van de waarneming van het object, zijn medium en object onvergelijkbaar. 623
Stelling 76. De relevantie van de waarneming wordt mede bepaald door (de behoeftigheid van) de waarnemer. 625
Stelling 77. De relevantie van de beschrijving van de waarneming wordt mede beperkt door de beschrijving zelf. 627
Stelling 78. De miskenning van de erkenningsact is logisch onverantwoord. 629
Stelling 79. De inhoud van de waarneming (- de kennis) wordt mede bepaald door het handelen (- de behoeften en de streefdoelen). 632
79.1. Intentie (/behoeftigheid) en wereldbeeld. 632
79.2. Waan en convocatie. 633
79.3. Kennis en macht. 634
79.4. Onze gemeenschappelijke doelstellingen convergeren in het goede. 635
B. Waarneming en liefde 636
Stelling 80. De liefde is geen gebeuren maar een act. 636
80.1. Het Handelen is primautair op het Zijn welke het bepaalt. 636
80.2. De liefde is geen gevoelskwestie. Schijn en waarheid in Sircello’s A new Theory of Love 638
Stelling 81. In de act van het beminnen geeft de minnaar aan de beminde de macht om te beschikken over zijn eigen heil, maar pas middels zo’n machtsafstand kan het heil bereikt worden. 640
C. Existentiële Dissonantie 640
Stelling 82. Sinds Plato en de Zondeval verkeren wij in een staat van Existentiële Dissonantie. 643
82.1. Existentiële dissonantie bij Plato. 643
82.2. Existentiële dissonantie en de zondeval. 647
D. Aristoteles, Augustinus, Thomas, Plato en de Waarneming 650
Stelling 83. De vraag: “waardoor/waarmee kent de ziel de lichamen?” is irrelevant. Kennis is een zaak van Rechtspraak. 651
83.1. Aristoteles en de waarneming 651
83.2. Augustinus en de Waarneming 652
83.3. Thomas en de Waarneming 655
83.4. Over zintuiglijke waarneming, rechtspraak en denken bij Plato: het denken is geen verinnerlijkte dialoog. Zowel het denken als de dialoog verwijzen naar de dieper gelegen confrontatie van de (zondige) ziel met de waarheid. 658
E. Werkelijkheid en Waan 663
Stelling 84. Het geloof in God schept het onderscheid tussen werkelijkheid en droom; het recht om te zijn gaat vooraf aan het zijn. 663
Stelling 85. Zin is hét criterium voor authenticiteit (- zie ook stelling 2.1.1.) 668
Stelling 86. Het werkelijkheidsbeeld, de werkelijkheidsbeleving of de werkelijkheid zonder meer wordt bepaald door daden: onze wereld is ons loon (- zie ook stelling 28). 669
Stelling 87. Het leed herstelt het onderscheid tussen werkelijkheid en waan. 676
F. Het teleologisch karakter van de werkelijkheid 677
Stelling 88. De menselijke waarheid heeft een teleologisch karakter (- zie ook stellingen 17 en 18). 677
88.1. De menselijke waarheid is contextafhankelijk. 679
88.2. De menselijke waarheid is subjectafhankelijk. 680
88.3. De menselijke waarheid is doelafhankelijk. 681
88.4. Slechts het goede zal zijn. 681
88.5. De rechtvaardigheid sluit haar planning uit. 682
G. Ziel en Werkelijkheid als Absolute Creatie 684
Stelling 89. Zijn is uitgenodigd zijn. 684
89.1. De absolute verantwoordelijkheid ten opzichte van zichzelf. 684
89.2. Absolute plichten. 685
89.3. Bewustzijn is participeren (aan bewustzijn). 686
89.4. Bewustzijn is Zijn, Zijn is Bewustzijn 687
89.5. De liefde als doel. 688
89.6. Slechts het goede heeft werkelijkheidswaarde (- zie ook stellingen 17-19). 689
Samenvatting deel II.3. 690
II.4. Het wezen van het denken en het wezen van de taal 691
Inleiding 691
Stelling 90. Het beeld bezit de macht ons van de werkelijkheid te vervreemden. 692
Stelling 91. Het afbeelden van God verarmt de afbeelder. 696
Stelling 92. De duivel biedt ons de wereld aan voor de prijs van het geluk. 699
Stelling 93. De bevrijding ligt in het opgeven van de wereld. 701
Stelling 94. Het ultieme doel van de kennis is de Ontmoeting. 703
Stelling 95. De hoogste vrucht van het denken is de aanbidding. 705
Stelling 96. Interactie is de laagste vorm van de taal. 707
Stelling 97. De oorsprong en het doel van (natuurlijke) interacties liggen buiten het natuurlijke. 709
Stelling 98. Trouw is het wezen van de communicatie. 712
Stelling 99. Het Gegeven Woord is het fundament van elke werkelijkheid. 714
Stelling 100. De Naamgeving betekent een persoonlijk engagement. 716
Stelling 101. Het wezen van de aanspreking is het gebod tot trouw. 719
Stelling 102. Diep in de taal ligt het geheim van het leven verborgen. 721
Stelling 103. Het eerlijke denken leidt tot de Ontmoeting. 724
Stelling 104. De werkelijkheid is het symbool van de liefde. 727
Samenvatting deel II.4. 734
III. Van redelijkheid naar wijsheid: over het heilsmysterie van Christus 738
Inleiding tot het derde deel 738
Stelling 105. De redelijkheid wordt gefundeerd door de wijsheid. 740
Stelling 105.1: Zien is ontvangen. 744
105.1.1.: Zien vergt verzaking en betrachting. 744
105.1.2.: Wetten zijn gegeven poorten naar vrijheid, zien, kennis en beheersing. 748
De algemene gedachtengang van deel III 752
III.1. Vanzelfsprekend christendom 755
Stelling 106. De rede is een natuurlijk anticipatievermogen, een werktuig van het leven. 755
Stelling 107. Het mysterie van het leven is van een andere orde dan het denken, zoals ook de boetseerder en zijn boetseersel. 758
Stelling 108. Over het leven is enkel 'negatieve' of 'metaforische' kennis mogelijk. 759
Stelling 109. De incarnatie is aanvaardbaar voor het gezond verstand (- zie ook stelling 148). 760
Stelling 110. Het 'gemaakte' bestaat voorwaardelijk; het 'geschapene' bestaat onvoorwaardelijk. 761
Stelling 111. De mens wordt geboren door Gods natuur en geschapen door God zelf. 763
Stelling 112. De Zoon van God: "geboren, niet geschapen". 764
Stelling 113. God is super-concreet en super-persoonlijk. 765
Stelling 114. De staat van erfzondigheid is een staat van abstract mens-zijn. God is ter wereld gekomen omdat de mens geschapen werd in functie van de concretisering van de God-mens. 768
Stelling 115. Het christendom heeft een super-wetenschappelijk karakter. 773
Stelling 116. Het christendom impliceert noodzakelijkerwijze de vervolging en het martelaarschap. 775
Stelling 117. In het martelaarschap voltrekt zich de concretisering van de God-mens. 778
Samenvatting deel III.1: vanzelfsprekend christendom 779
III.2. De menselijke staat van verloren onschuld 782
Stelling 118: De grondstof 'bevruchte eicel' past bij het project 'persoon' zoals de 'goede klei' de passende grondstof is voor het project 'beeld'. 782
Stelling 119. De erfschuld is de ouderlijke verantwoordelijkheid voor de persoon van het kind, alsook de verantwoordelijkheid van het kind zelf, dat immers zijn bestaan aan een schuldige verwekking dankt. 785
Stelling 120. Door de zondeval vergt het menszijn het absolute liefdesbewijs, en daarom werd de sterfelijkheid noodzakelijk. 789
Stelling 121. De gevallen mens is zoals de blinde leugen die slechts bestaat zolang de nacht duurt; ons geweten kent de dageraad en noopt ons tot bekering (- zie ook: K, §473). 791
Stelling 122. Zoals alle dingen pas bestaan binnen onze ontmoetingen, zo bestaan wij pas binnen Gods liefde, die wij in het spoor van Christus moeten navolgen teneinde onze erfschuld in te lossen. 794
III.3. Van schuldvereffening tot liefde 796
A. Wat is materie? 797
Stelling 123. Zoals ons spreken, dat ons het meest nabij is, zijn wezen dankt aan de aanspreking, waardoor wij deelnemen aan de werkelijkheid, zo danken wij ons deelgenootschap aan de werkelijkheid aan de onafgebroken aanspreking door God(s Woord). 797
Stelling 124. Middels gans zijn materieel universum spreekt God de mens aan met het verzoek Hem door zijn arbeid naderbij te komen. De materie is de manifestatie van Gods aanspreking; het is Gods belofte. 800
B. Wat is een menselijke schepping? 806
Stelling 125. De arbeid is de manifestatie van onze gehoorzaamheid aan Gods wetten en aldus ook van onze wedertrouw aan God(s Woord). 806
Stelling 126. Gods uitnodiging toont zich in de grondstof welke vraagt om onze betekenisgeving, want het object is het symbool van zijn betekenis; zo is onze wereld het symbool van de wording van de menselijke zingeving en aspiratie. 808
C. Wat is het wezen van de wereld? 810
Stelling 127. De daad heeft een hogere werkelijkheidswaarde dan het ding; via de daad schept de bestemming het ding. 810
III.4. Lichaam en ziel, wereld en rijk Gods: de concretisering van de God-mens 811
A. Het kluwen van liefde en drift 818
Stelling 128. De verenging van het seksualiteitsbegrip tot het louter natuurlijke is een aanslag op de persoon. 818
Stelling 129. De ontkoppeling van voortplanting en seksualiteit resulteert in de verenging van het seksualiteitsbegrip tot zijn louter natuurlijke betekenis. 823
129.1. De door de seksualiteit bewerkte eenwording betreft enkel het lichaam; de 'zielsvereniging', welke enkel door trouw tot stand komt, heeft een meer fundamenteel karakter. 824
Stelling 130. De seksualiteit is slechts één specifieke modaliteit van de intermenselijke aantrekkingskracht. 827
Stelling 131. De meest menswaardige aanwending van de intermenselijke aantrekkingskracht is de sublimatie. 829
B. De concretisering van de God-mens 830
Stelling 132. Onze vrijheid maakt ons verantwoordelijk voor de bestemming van ons lichaam en van de wereld. 831
Stelling 133. De natuur, en ook onze natuur, is de manifestatie van de goddelijke trouw die de werkelijkheid draagt. 832
Stelling 134. Door ons lichaam maken wij deel uit van de natuur - de manifestatie van de goddelijke trouw - die ons aldus uitnodigt tot wedertrouw. 836
Stelling 135. In tegenstelling tot onze lichamelijke natuur, die het resultaat is van de erfzonde, resulteert onze ziel uit onze persoonlijke keuzevrijheid. 838
Stelling 136. De beschadiging van ons lichaam en van onze wereld wordt uiteindelijk gekend door onze ziel, die aldus de plicht en het recht verwerft om, in de bestrijding ervan, het rijk Gods in de wereld te realiseren. 841
Stelling 137. Zoals het lichaam zich offert aan de ziel, zo ook offert de wereld zich aan het rijk Gods, en dit krachtens de vertrouwensvolle navolging van Christus in het persoonlijke getuigenis. 844
Stelling 138. Gods geboden dragen onze werkelijkheid; uit onze veronachtzaming ervan volgt onze zelfvernietiging door contraproductiviteit. 846
III.5. Natuur en bovennatuur 851
A. De Kerk 851
Stelling 139. Bestaan is handelen overeenkomstig Gods wet die al het geschapene gebiedt te zijn. 851
Stelling 140. De Kerk is het menselijke deelgenootschap aan de waarheid ingevolge de gehoorzaamheid aan het gebod tot waarheid (- zie ook: K, §748v). 853
Stelling 141. Zoals de satan ons met een leugen verleidde tot het kwaad, zo brengen de getrouwe engelen ons tot de heerlijkheid van het goede, middels geestelijke werkelijkheden welke, in tegenstelling tot menselijke symbolen, niet langer verwijzen naar aardse maar naar hemelse dingen. 855
B. De fuiken van de geestelijke wereld 859
Stelling 142. Het wezen van de dingen schuilt in wat ze niet zijn, omdat alle dingen symbolen zijn. 859
Stelling 143. Symbolen herinneren ons aan de 'afwezige wereld' die ons bestaan draagt. 860
Stelling 144. Symbolen zijn het eucharistisch voedsel, het Manna, dat ons één maakt met de grote Visser die ons zodoende redt uit de poel van de stof. 866
C. De engelen Gods: duizend glorierijke namen onder ons 869
Stelling 145. De Namen bij uitstek zijn niet anders voorstelbaar dan in de aanschouwing van die Namen zelf. 869
Stelling 146. De Schepping is de Naam van God. 872
Stelling 147. Onze ontmoeting met de engelen is feitelijk. 874
Stelling 148. Het mysterie van de enting of de bevruchting (- zie ook: stelling 104). 876
Stelling 149. Een model van een incarnatietheorie. 877
Stelling 150. Over het 'onzichtbaar' karakter van het christendom. 882
Conclusies bij deel III 883
IV. Algemene conclusie 886
Schema 1: Schepping en zondeval: 896
Schema 2: Zondeval en verlossing: 897
Abstract 898
LIJST MET AFKORTINGEN 913
BIBLIOGRAFIE 913
INDEX 936

€ 39,95

Trans-atheïsme. De metafysica van het Lam

een verrijzenis uit het hedendaags materialisme

Jan Bauwens • Boek • paperback

€ 39,95

SERVICE

€ 39,95

Trans-atheïsme. De metafysica van het Lam

een verrijzenis uit het hedendaags materialisme

Jan Bauwens • Boek • paperback

€ 39,95

Fragment

SERVICE