Fragment

Gedeelte uit de verantwoording van de remonstranten aan het Hof van Gelre en Zutphen van 24 januari 1618:

Middelen voorgeslaegen tot accommodatie ende vrede.

Beneffens 't geene in februario lestleden in u edele ende waerde vergaderinge, als ooc opten Landtdach bij onse remonstrantiën is voorgestelt, vinden wij nodich:

Ten eersten, dat men angaende den eersten articull van de predestinatie sijnne curieusheijtt nijett to veel toegeve omme Godts ewige raet ende besluijt to doorgronden, insonderheijtt bij die eenvoudige gemeente, maer meest letten op de executie ofte uijtvoerunge van de predestinatie, ordelende van onser verkiesinge uuijt ons geloove ende vruchten van dien naer het exempel des apostels Pauli, Romeinen 8: "Die door Godts Geest geleijtt worden die sijn kinderen Godts ".

2. Dat men bij naeme in 't stuck van de reprobatie ofte verwerpinge sich wachten van den goeden Godt directelijc off indirectelijc to stellen tot een auteur ende oorsaecke van de sonde.

3. Dat men in 't stuck van de verlossinge verworven door Christi doott sich eenvoudich houde aen de spreucken der heijligen Schriftuijre ende des christelijcken Cathegismi, dat Cristus den toorne Godes tegens de sonde des gansselijcken menschelijcken geslachte gedraegen heeft, datt Hij voor alle menschen gestorven is ende een versoenunghe geworden voor des Heeren werlts sonde is, sonder daerinne to trecken het hooge disput van de predestinatie.

Dat men angaende 't poinct van de genade Godts ten wedersijde laete vaeren het dispute van de maniere, hoe de genade in ons werckt, wederstandelijck ofte onwederstandelijck, sich tevreden houdende met die pointen, die buijten 't geschill sijn, waerinne genoechsaem tot verneederunge des menschen sijnne onvermoogent-heijt ende onbequaemheijt ten saligen goede wert beleden ende Godt de Heere bekent voor den Gever alles goets ende eenige Oorsaecke unser salicheijt.

Dat men angaende 't punct van de volherdinge blijve in termen der heijlige Schrifuijre sonder die luijden so vast in to drucken datter geen sonde is die ons soude cunnen scheijden van de lieffde Godes , ofte dat ooc die eens gelooft voortaen is geheel buijten vreese van de verdoemenisse, al quame hij schoon groff ende grootelijcks to sondigen, maer dat men de geloovige kinderen Godts troostende met die getrouwe ende gestadige bewarunge haeres opperherders Jesu Christi, die aen Sijnne sijde volcommen gewillich ende machtich is omme haer to bewaeren dat se nijet en vallen ende alle tijt daerbij vermaenen dat se haere salicheijtt wercken moeten in vreese ende beven ende dat doende, hij die staet toesije datt hij nijet en valle.

Dat men vorder malcanderen nijet en beswaere met odieuse, onseeckere ofte onvaste consequentiën, ooc nijet met ongefundeerde beschuldinghen van doolinge ende in andere gewichtige pointen der leere bij naeme in absentie ofte achterrugge. Item dat men sich wachte van nijemant to verdoemen ofte lasteren omme dit verscheijde gevoelen invectiven in predicatie ende schriften to gebruijcken, de gemeente tot schoerunge to raden, maer datt d' eene den anderen voor eenen broeder erkenne uuijt christelijcke lieffde, malcanders onkennisse ende misverstanden helpen draegen, totdatt de saecke sall wesen gedecideert in eene wettelijcke vergaderunge, ofte dat den goeden Godtt des vredes vierichlijc van ons gebeden sijnde andersins sall vergunnen, dat wij malcanderen naerder commen to verstaen.

So veelle uns angaet, in gevalle u edele ende waerde sall gelieven to ordonneeren mutuele tollerantie voor ons ende onse ancommende medebroeders immers bij provisie totdat synodus nationalis ofte oecumenica, ofte eenige andere wettelijcke vergaderunge volcommelijc in de saecke sall hebben gedisponeert, soo presenteeren wij, gelijc wij noo[ij]t voor desen in gebreecke en sijn geweest, als ooc noch in toecommenden tijden neffens alle behoorlijcke respect u edele ende waerde toe te draegen, aen onse medebroeders to betoonen alle broederlijcke lieffde ende correspondentie met vergetunge aller faulten ende onbetamelijcke proceduren, die sommiger hevicheijt tegens ons heeft veroorsaeckt. Ooc specialijc van goeden herten met onse medebroeders to houden synodale ende andere kerckelijcke vergaderunge tot bequame weeringe van alle atheïsterie, sochiaianisterie , palagianisterie, jesuïterie ende andere grouwelen, die men op ijemant in deser provincie met reden soude moegen vermoeden ende waermede men ons tot noch toe t' onrechtt beswaert heeft.

Moogen wij ditt verwerven tot welstantt der kercken in dese provincie ende gerustheijt onses dienstes, sullen wij Godt den Heere ende daernae u edele ende waerde wijse regerunge daervoor hooglijc bedancken. So nijet, willen wij onse zielen in patiëntie besitten. Godt den Heere, die een doorsiender is van onse handelunge ende dergeener die ons beswaeren, de saecke beveelen, verhoopende voor Denselven onschuldich to weesen, indien bij continuatie van dese droevige geschillen noch meerder onheijll, gelijc het to beduchten staett, in dese kercke sall commen to ontstaen.

Wij hadden hier well to claegen specialijc over verscheijden disordren, die in de Betuwe van daege tot daege toenemen in het examineeren ende anstellen der predicanten ende in het veranderen van haere plaetsen ende classen, als insonderheijt in het stout undernemen unses gevoelens ende moetwillich affrijten van onse gemeenschap, ooc door publicque drucke verclaert mett smadelijcke ende factieuse naemen van Arminianen etc., sonder to verschoonen die edele mogende heeren Staten van Hollandtt. Doch alsoo wij vertrouwen, dat u edele ende waerde kennisse van de saecke hebbende, off van het laeste cunnende becommen door het bijgevoegde exemplar, vanselffs hierinne goetwillichlijc sullen voorsien tot betoonunge van deselver goede meijnunge, omme alle unbehoorlijcke heerschappie ende partijdicheijt van sommige onse broeders to weeren, willen wij hierop nijet langer insisteeren.

Godt den Heere biddende u edele ende waerde alsoo to willen bijwoonen met Sijnnen Heijligen Geest dat door dese tegenwoordige vergaderunge die eere Sijns heijligen naems, opbouwinge der kercken en welstant der provincie neffens u edele ende waerde salicheijt mach bevordert werden.
U edele ende waerde onderdanige dienaers,
De gedeputeerde der classen van Nijmegen, Tiell ende Bommel. ×