Fragment

Hoofdstuk 1

Fijn dat je dit boek hebt gekocht. Ik heb het voor jou geschreven, zodat jij, met behulp van muziek, een dementieondersteuning kunt bieden waar zowel jij, als degene met dementie gelukkig van worden.

Hoe meer je degene met dementie betrekt bij de muzikale zoektocht en bij het samenstellen van de afspeellijsten, hoe groter het effect van de muziek en hoe meer ondersteuning het biedt.

Het samen bezig zijn met muziek is een gezellige en prettige bezigheid die leidt tot een ander soort gesprekken en
tegelijkertijd waardevolle ondersteuningsinformatie oplevert. Daarnaast kan muziek een verbinding creëren die dieper reikt dan woorden en voorbij de beperkingen van dementie gaat.

Er is overtuigend bewijs, afkomstig uit talloze onderzoeken, dat muziek bij dementie werkt en de ondersteuning lichter en leuker maakt. Dit boek is dan ook gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring. De nummers tussen haakjes verwijzen naar de bijbehorende onderzoeken. Maar voordat we van start gaan, wil ik je graag eerst laten kennismaken met enkele bijzondere eigenschappen van muziek.

Een bijzondere eigenschap van muziek is dat het een directe toegang tot het brein heeft. Dit is bijzonder, aangezien alleen geur en muziek deze rechtstreekse toegang hebben. Wat muziek nog unieker maakt, is dat het als enige in staat is om het gehele brein te activeren. Dit is opmerkelijk, want bij iedere andere activiteit zoals studeren, sporten of het uitvoeren van complexe taken is slechts een beperkt deel van het brein actief.

Wanneer het hele brein actief is, verlopen brein verbindingen soepeler. Deze verbindingen zijn belangrijk want voor alles wat we doen - zoals lopen, fietsen, ruiken, denken of swipen op je telefoon - moeten duizenden verbindingen in het brein worden aangemaakt.

Wanneer door dementie verbindingen in het brein moeizaam, gebrekkig of helemaal niet tot stand komen, helpt muziek. Muziek activeert in één klap het gehele brein, waardoor verbroken verbindingen mogelijk via een andere weg tot stand kunnen worden gebracht.

Daarnaast kan muziek diepliggende patronen activeren en communicatiekanalen openen die het brein met dementie niet belasten. Kun je dit alles ook bereiken met medicijnen? Nee. Muziek zorgt voor actieve neurochemische processen die niet zijn na te bootsen met medicatie.

Wacht even... er is één activiteit die nog net iets meer brein-activiteit oplevert: het bespelen van een muziekinstrument. Daarom zijn muzikale activiteiten bij dementie zo belangrijk. Bovendien zijn de gehoor en bewegingsneuronen in het brein nauw met elkaar verbonden, waardoor muziek een grote invloed heeft op het gehele bewegingssysteem.

Want wat gebeurt er wanneer je ritmische muziek hoort? Je beweegt automatisch mee. Vaak zonder dat je het merkt, tikken je voeten of handen mee op de maat van de muziek. Dit betekent dat muziek je spieren in beweging brengt zonder dat je daar bewust opdracht voor hebt gegeven. En deze invloed gaat nog verder: muziek kan zelfs een innerlijke bewegingsflow op gang brengen.

Een bewegingsflow ontstaat wanneer het ritme van de muziek overeenkomt met het ritme van de beweging. Dit is een heerlijk gevoel, vooral voor iemand met dementie die soms moeite heeft met bewegen.

Muziek kan ook het spiergeheugen activeren, waardoor iemand met dementie activiteiten kan uitvoeren die zonder muziek niet langer zelfstandig gedaan kunnen worden. Plus dat muziek bewegen leuker maakt. Dit is fijn want hoe soepeler en fitter iemand met dementie blijft, hoe langer de ondersteuning thuis kan worden voortgezet.

Bijzondere stofjes: Wanneer je brein muziek hoort die jij mooi vindt, maakt het drie bijzondere stofjes aan:
- Dopamine: geeft een geluksgevoel.
- Endorfine: vermindert pijn en stress.
- Oxytocine: bevordert gevoelens van verbondenheid, vertrouwen en genegenheid.

Deze gevoelens zijn voor iedereen prettig, maar bij dementie zijn ze extra belangrijk, omdat wanneer alles door dementie moeilijker wordt ieder positief gevoel welkom is.

De muziek die jou ontroert, blij maakt en doet dansen, is een vorm van energie die ontstaat door trillingen in de lucht en die zich als een golfbeweging voortbeweegt. Omdat alles in het heelal, inclusief ons lichaam, bestaat uit trillende atomen, beïnvloedt muziek ons zowel fysiek als mentaal. Dit is waarom muziek ons zo diep raakt en waarom je bij een concert soms letterlijk de trillingen van de muziek in je lichaam voelt. Deze unieke eigenschappen maken muziek tot een krachtige energiebron en een levenskracht die diep in ons doordringt.

Dit verklaart waarom zorgvuldig samengestelde playlisten, op het juiste moment ingezet, zo'n sterke ondersteuning bieden bij dementie.

Resultaat: Het gericht inzetten van de juiste muziek maakt de ondersteuning gemakkelijker en aangenamer. Bovendien tonen onderzoeken aan dat gepersonaliseerde afspeellijsten zowel de fysieke als mentale gesteldheid van de ondersteuner en de persoon met dementie verbeteren.

Nog steeds zegt mijn vader: 'Zonder de muziek hadden we de ondersteuning thuis niet volgehouden.' Mijn moeder is dan ook rustig thuis in haar eigen bed overleden. Deze ervaring heeft mij geïnspireerd om, na het overlijden van mijn moeder, te beschrijven hoe muziek kan worden ingezet als ondersteuning bij dementie. Dit heeft geleid tot de ontwikkeling van de MuziekGeluk methode.

Het is mijn droom dat iedereen die voor iemand met dementie zorgt de kracht van muziek kan ervaren, net zoals mijn vader en ik dat hebben ervaren tijdens de zorg voor mijn moeder.

Maar wacht..de enige muziek die dit realiseert is de muziek die aansluit bij degene met dementie. Dit is eigenlijk heel logisch, aangezien iedereen zijn eigen muziekvoorkeur heeft en veel mensen een persoonlijke band met bepaalde liedjes hebben. Wat jij voelt bij 'Bohemian Rhapsody' zal anders zijn dan wat ik daarbij ervaar.

Dit verklaart waarom onderzoeken aantonen dat alleen gepersonaliseerde afspeellijsten werken. Terwijl kant-en-klare afspeellijsten weinig tot geen effect hebben. Er bestaat dus geen afspeellijst die voor iedereen werkt.

Voor alle duidelijkheid er bestaat geen goede of foute muziek; er bestaat alleen maar smaak. Een afspeellijst met klassieke muziek werkt niet beter dan een playlist met Hollandse meezingers. Rustige jazz kan de een heerlijk doen wegdromen, terwijl een ander er bloednerveus van wordt. Daarom laat de MuziekGeluk methode degene met dementie zelf de muziek bepalen. Eigen regie zorgt voor de krachtigste ondersteuning en creëert de beste sfeer in huis.

Sommige mensen staan open voor gesprekken over hun dementie, terwijl anderen er nooit over willen of kunnen praten. Als dat het geval is, of als je zelf niet altijd over dementie wilt praten, kan het werken met dit boekje worden gezien als een ontspannende bezigheid waarbij je gewoon gezellige afspeellijsten maakt.

Het kan dan goed zijn om ook voor jezelf afspeellijsten te maken. Dit laat zien dat het samenstellen van playlisten niet per se iets met dementie heeft te maken.

Hoewel het duidelijk is dat zowel het brein als het lichaam zijn 'bedraad' voor muziek, blijft het precieze waarom hiervan een mysterie. Niemand begrijpt volledig waarom Moeder Natuur ons zo sterk heeft 'bedraad' voor geluiden en muziek.

Het exacte 'waarom' is niet belangrijk. Wat wél belangrijk is, dat je beseft hoeveel kracht muziek en geluiden hebben. Met dit boekje kun je die kracht gericht inzetten om zowel jezelf als degene met dementie te helpen.

Succes en plezier op jullie muzikale reis.

Ignar Rip

Oh... en vergeet niet goed voor jezelf te zorgen, want alleen een fitte en gezonde ondersteuner kan de beste hulp bieden. ×