Fragment
Mijn project was gericht op de toekomst. EI- Niš was een van de grootste industrieën van het toenmalige Joegoslavië. Alleen in Nis had EI 10.000 werknemers waaronder veel vrouwen voor een grote radiobuizen fabriek die haar producten over de hele wereld leverde. Politiek gezien was het daarom raadzaam om een vrouwelijk directielid te hebben. Haar partner was lid van de board van EI en een van de dodelijke slachtoffers van de “Partizanski Put”.
Zij hadden een appartement in het centrum van Nis. Groot 44 m2 met alles erin.
Volgens de toen geldende wetgeving was dit voor een alleenstaande weduwe te groot. Zij vertelde mij een keer dat ze daar mocht blijven wonen omdat haar man tijdens zijn leven veel voor het land en partij betekend had en zij directeur was van een grote fabriek.
Na het eten had ze een heerlijk eigengemaakt dessert. Mijn echtgenote vroeg om het recept. Helaas werd de vraag door de gastvrouw niet goed begrepen. Zij begon uit te leggen dat het een heel project was geweest om dit dessert te kunnen maken. De ene had boter geleverd, de ander suiker, een derde meel en ga zo maar door. Mijn echtgenote en ik keken elkaar verbaasd maar wellicht ook een beetje schuldig aan. Een andere gast zag dit en gaf de volgende toelichting;
“Dit was hun bijdrage om de economie van het land op een iets hoger niveau te brengen. Bij hen kosten deze producten harde deviezen. In West-Europa waren de naturistenstranden van Istrië erg populair. Daar werd alles, door Europeanen, in harde valuta verrekend”.
Over deviezen gesproken. In Zuidoostelijk Servië heerste landklimaat. In de tweede helft van oktober begon het te sneeuwen en daalde de dagtemperatuur gemiddeld tot min vijftien graden. Een nationale verordening schreef voor dat gedurende de hele winter (tot half maart daaropvolgend) iedere gemeente in drie sectoren zou worden verdeeld om zodoende zoveel elektriciteit te kunnen besparen dat aan buurlanden verkocht kon worden waardoor het tekort aan deviezen verminderd zou worden. Sector A had geen stroom van 06.00 uur – 14.00 uur, sector B van 14.00 uur- 22.00 uur en sector C van 22.00 uur – 06.00 uur. In de nacht van zaterdag op zondag zouden de spertijden met de klok mee een sector doorschuiven. Een energielabel voor woningen bestond in die tijd niet. Na 16 uur zonder verwarming bij -15 graden had je het koud. In een stafbespreking vroeg ik waar ik een ski-overal kon kopen. Ik kreeg mijn overal en een skileraar. Ik had benzine en er werd de hele winter, op zondag, geskied hoofdzakelijk in de Kopaonik (Kosovo) en in de bergen achter Tetevo (Kosovo)
Nog een aan deviezen gerelateerd verhaal. Benzine voor auto’s was ook een probleem. Als er in het voormalig Yugoslavia al een raffinaderij was had die zeker te weinig capaciteit. Benzine ging op de bon. Er werd per nationaal kenteken maar 40 liter per maand verstrekt. Uitzonderingen werden gemaakt voor auto’s met een niet Joegoslavisch kenteken. Mijn dienstauto was in Nederland geleased. Ieder jaar een etentje met de commissaris van politie leverde me een stempeltje in mijn paspoort op en ik mocht weer een jaar rijden met mijn Nederlands kenteken.
Ik moest benzinebonnen kopen die betaald moesten worden in US-dollars, Britse ponden of Duitse marken.
We waren zover dat we de benodigde stofvrij ruimte konden bouwen. Zonder technisch te willen worden een korte uitleg. Deze ruimte moest met een lichte overdruk functioneren. In het bovenste deel van de dubbele vloer moesten roosterhouders in beton ingegoten worden. Roosterhouders en goede tekeningen werden overhandigd. Na een week werd de bekisting verwijderd. Tot onze schrik waren in de bovenste vloer geen roosterhouder ingestort. De aannemers was dit vergeten.
Een oplossing zou zijn een betonboormachine. Het onderzoek in Belgrado levert op dat het verkrijgen van een importvergunning zeker een jaar zou vragen. Zolang wilde en konden we niet wachten. Joegoslavië was een bergachtig land. Het bouwen van een stuwdam moet niet uitgesloten worden. In de buurt van Sarajevo liep een project. In de auto en op naar Sarajevo. We vonden het project en vonden ook de aannemers uit Belgrado die in het bezit was van een betonboormachine. Onze wensen werden doorgesproken en de aannemer uit Belgrado dacht de klus te kunnen klaren in 5 tot 6 werkdagen. De handgeschreven overeenkomst werd, nadat we het over betaling eens geworden waren, getekend. Prijs, geen harde valuta maar 500 liter benzine.
×
Thuiswinkel Waarborg