Samenvatting
Kleur is een heel uitgebreid en interessant studieonderwerp. Met dit boek leer je om zowel eenvoudige als complexe kleuradviezen op te stellen en te onderbouwen. Door het bestuderen van de theorie ontwikkel je een brede kennis over kleur. Het oefenen met de bijbehorende praktijkopdrachten in de ELO helpt je om je vaardigheden verder te ontwikkelen. Daarmee heb je alles wat je nodig hebt voor het maken van een goed kleurvormgevingsplan. Met de verkregen kennis kun je ook goed uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt. Onderscheidend aan dit boek is, dat het uitgaat van hoe de mens kleuren beleeft. We benoemen twaalf zintuigen, die in verband staan met twaalf kleurcontrasten. Deze kleurcontrasten zijn, naast de andere harmonieprincipes, een belangrijk instrument in het ontwerpproces. Behalve op de kwantitatieve kenmerken van kleur (kleurtoon, lichtheid en verzadiging), gaan we ook in op de kwalitatieve of belevingskenmerken (warm, koud, hard, zacht, licht, zwaar, zoet) en hoe je deze kunt objectiveren. Dit stelt je niet alleen in staat om een bepaalde beleving mee te geven aan je ontwerp, maar ook om die beleving te beargumenteren.
Kleur is een heel uitgebreid en interessant studieonderwerp. Met dit boek leer je om zowel eenvoudige als complexe kleuradviezen op te stellen en te onderbouwen. Door het bestuderen van de theorie ontwikkel je een brede kennis over kleur. Het oefenen met de bijbehorende praktijkopdrachten in de ELO helpt je om je vaardigheden verder te ontwikkelen. Daarmee heb je alles wat je nodig hebt voor het maken van een goed kleurvormgevingsplan. Met de verkregen kennis kun je ook goed uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt. Onderscheidend aan dit boek is, dat het uitgaat van hoe de mens kleuren beleeft. We benoemen twaalf zintuigen, die in verband staan met twaalf kleurcontrasten. Deze kleurcontrasten zijn, naast de andere harmonieprincipes, een belangrijk instrument in het ontwerpproces. Behalve op de kwantitatieve kenmerken van kleur (kleurtoon, lichtheid en verzadiging), gaan we ook in op de kwalitatieve of belevingskenmerken (warm, koud, hard, zacht, licht, zwaar, zoet) en hoe je deze kunt objectiveren. Dit stelt je niet alleen in staat om een bepaalde beleving mee te geven aan je ontwerp, maar ook om die beleving te beargumenteren.
Inhoudsopgave
Leerblok Inleiding in de kleurenleer Hoofdstuk 1 Kleur is overal......................................................................................................................7 Hoofdstuk 2 Aspecten van kleur............................................................................................................10 Fysiologisch aspect............................................................................................................................10 Fysisch aspect....................................................................................................................................10 Chemisch aspect................................................................................................................................11 Esthetisch aspect................................................................................................................................11 Medisch aspect..................................................................................................................................12 Commercieel aspect...........................................................................................................................14 Technisch aspect................................................................................................................................14 Taalkundig aspect..............................................................................................................................15 Hoofdstuk 3 De kleurenbranche............................................................................................................16 Kleurorganisaties in Nederland..........................................................................................................16 Internationale organisaties.................................................................................................................16 Websites............................................................................................................................................17 Leerblok Kleurordening Hoofdstuk 4 Het ordenen van kleuren...................................................................................................20 Wit, zwart, grijs of kleur....................................................................................................................20 Hoofdstuk 5 De kleurencirkel................................................................................................................22 De kleurencirkel met dekkende kleuren.............................................................................................23 De kleurencirkel met transparante kleuren........................................................................................24 De kleurencirkel met lichtkleuren......................................................................................................24 De kleurencirkel van Goethe.............................................................................................................25 De kleurencirkel van Hering..............................................................................................................25 Hoofdstuk 6 Kenmerken van kleur........................................................................................................27 Kleurtoon (hue).................................................................................................................................27 Lichtheid (lightness)/grijswaarde......................................................................................................27 Verzadiging (chromaticiteit)..............................................................................................................28 Nuance en tint....................................................................................................................................29 Meer kleurdimensies.........................................................................................................................29 Hoofdstuk 7 Primaire, secundaire en tertiaire kleuren...........................................................................30 Soorten kleurmenging........................................................................................................................30 Subtractieve kleurmenging................................................................................................................30 Additieve kleurmenging....................................................................................................................31 Partitieve kleurmenging.....................................................................................................................32 Verband tussen subtractieve en additieve kleurmenging....................................................................32 Hoofdstuk 8 De kleurenruimte..............................................................................................................34 De kleurencirkel................................................................................................................................35 De zwart-wit as..................................................................................................................................36 De verticale doorsnede van kleurenruimte.........................................................................................36 Hoofdstuk 9 Kleurordeningssystemen en kleurcollecties......................................................................38 Soorten kleursystemen.......................................................................................................................38 Hoofdstuk 10 Systematiek vanuit de oudheid........................................................................................42 Alfred Hickethier...............................................................................................................................46 Wilhelm Ostwald...............................................................................................................................47 Munsell..............................................................................................................................................53 Natural Color System........................................................................................................................55 CIE-kleurensysteem..........................................................................................................................58 OSA-UCS..........................................................................................................................................65 Het ACC-systeem..............................................................................................................................67 RAL Design.......................................................................................................................................69 Caparol 3D-systeem..........................................................................................................................70 Hoofdstuk 11 Kleurcollecties................................................................................................................71 Kleur en verf......................................................................................................................................71 RAL Classic-collectie........................................................................................................................71 RAL Effect........................................................................................................................................72 Ral Plastics........................................................................................................................................73 Keim..................................................................................................................................................73 Het Pantone Matching System...........................................................................................................73 Stalen en atlassen...............................................................................................................................73 Leerblok kleurpsychologie Hoofdstuk 12 Over kleur valt niet te twisten?........................................................................................78 Conventionele kleuren.......................................................................................................................80 Substantiekleuren..............................................................................................................................80 Receptkleuren ofwel formulekleuren.................................................................................................80 Spectraal-profielkleuren....................................................................................................................81 Psychofysische kleuren......................................................................................................................81 Perceptionele kleur............................................................................................................................81 Inherente kleur...................................................................................................................................82 Hoofdstuk 13 Kleur, een eigenschap van licht.......................................................................................84 Licht..................................................................................................................................................84 Kleurtemperatuur...............................................................................................................................86 Kleurweergave...................................................................................................................................87 Continu en discontinu spectrum........................................................................................................88 Apertuurkleuren en objectkleuren......................................................................................................88 Hoofdstuk 14 Voorwerp.........................................................................................................................89 Transmissie........................................................................................................................................89 Fluorescentie.....................................................................................................................................90 Fosforescentie....................................................................................................................................90 De oppervlaktetextuur van een voorwerp..........................................................................................91 Hoofdstuk 15 Het visuele organisme.....................................................................................................93 Het oog..............................................................................................................................................93 Kleurenblindheid...............................................................................................................................96 Kleurzien testen.................................................................................................................................97 Leerblok Ontwerp en presentatie Het zenuwstelsel................................................................................................................................98 Kleurconstantie..................................................................................................................................98 Interpretatie.....................................................................................................................................100 Illusies.............................................................................................................................................100 Synesthesie......................................................................................................................................101 Het nabeeld......................................................................................................................................102 Metamerie........................................................................................................................................102 Hoofdstuk 16 Waarnemen....................................................................................................................105 Prikkels............................................................................................................................................106 Polariteitenmodel.............................................................................................................................107 Zintuigen.........................................................................................................................................108 Denken, voelen en handelen............................................................................................................108 De wils- of lichamelijke zintuigen...................................................................................................108 De gevoels- of kwaliteitszintuigen...................................................................................................109 De sociaal-geestelijke zintuigen.......................................................................................................112 Hoofdstuk 17 Kleurbeleving................................................................................................................114 Biologische reactie..........................................................................................................................115 Collectieve onderbewustzijn............................................................................................................115 Bewuste symboliek..........................................................................................................................115 Culturele invloeden..........................................................................................................................115 Trends, mode en stijl........................................................................................................................115 Persoonlijke verhouding..................................................................................................................115 Kleurvoorkeuren..............................................................................................................................116 Hoofdstuk 18 Kleurharmonie...............................................................................................................118 Ordening..........................................................................................................................................119 Kwaliteit..........................................................................................................................................120 Variatie............................................................................................................................................120 Principe van natuurlijke lichtheid....................................................................................................120 Principe van gelijksoortigheid.........................................................................................................123 Principe van contrast.......................................................................................................................128 Hoofdstuk 19 Kleurwerking................................................................................................................149 Hoofdstuk 20 Kleur en communicatie..................................................................................................150 Kleursymboliek...............................................................................................................................150 Leerblok stijlen en trends Hoofdstuk 21 Stijlen............................................................................................................................165 Interieurstijlen.................................................................................................................................165 Mode- en kledingstijlen...................................................................................................................170 Designstijlen in industriële vormgeving..........................................................................................174 Bouwstijlen......................................................................................................................................182 Hoofdstuk 22 Trends...........................................................................................................................193 Trends en kleur................................................................................................................................194 Leerblok Kleurvormgeven Hoofdstuk 23 Materialen en kleur.......................................................................................................199 Kleurende deeltjes en licht...............................................................................................................199 254 Leerblok Ontwerp en presentatie Verf..................................................................................................................................................199 Licht................................................................................................................................................203 Het toepassen van kleuren...............................................................................................................203 Materialen........................................................................................................................................204 Het esthetisch verschijnen van materiaal.........................................................................................210 Hoofdstuk 24 Visuele ergonomie.........................................................................................................211 Het welbevinden en het oog.............................................................................................................211 Visueel onbehagen...........................................................................................................................211 Criteria licht- en kleurontwerp.........................................................................................................213 Hoofdstuk 25 Kleur en architectuur.....................................................................................................215 Exterieur..........................................................................................................................................215 Interieur...........................................................................................................................................218 Ontwerpuitgangspunt.......................................................................................................................220 Het ontwerpproces...........................................................................................................................221 Het polariteitenmodel......................................................................................................................223 Kleurkeuze voor het ontwerp...........................................................................................................228 Uitwerking van het ontwerp en presentatie......................................................................................228 Hoofdstuk 26 Productontwikkeling, verpakking en reclame...............................................................230 Productontwikkeling en kleur..........................................................................................................230 Verpakking, reclame en kleur..........................................................................................................231 Ontwerpmethode.............................................................................................................................234 Leerblok Kleurbeoordelen Hoofdstuk 27 Kleurbeoordelen............................................................................................................239 Visuele kleurbeoordeling.................................................................................................................239 Instrumentele kleurbeoordeling.......................................................................................................240 Kleurmeetinstrumenten...................................................................................................................241 Kleurverschillen..............................................................................................................................243 Leerblok Ontwerp en presentatie Hoofdstuk 28 Het kleurplan.................................................................................................................247 De analyse.......................................................................................................................................247 Het concept......................................................................................................................................250 Het ontwerp.....................................................................................................................................250 Presentatie.......................................................................................................................................251 Hoofdstuk 29 Kleur en computer.........................................................................................................252 Van computer naar afdruk................................................................................................................252 Programma’s....................................................................................................................................252 Portable Document Format (PDF)...................................................................................................252 RGB kleuren....................................................................................................................................253 CMYK Kleuren...............................................................................................................................254 Kleur bepalen..................................................................................................................................255 Hoofdstuk 30 Kleur, communiceren en presenteren............................................................................257 Voorbereiding en opbouw................................................................................................................257 De opbouw van een presentatie.......................................................................................................259 Omgaan met reacties.......................................................................................................................260 255 Leerblok Ontwerp en presentatie Samenvatting bij het leerblok...............................................................................................................262 Vragen bij het leerblok..........................................................................................................................263 Hoofdstuk 31 Belangrijke en interessante websites.............................................................................264 Literatuur..............................................................................................................................................265 Inhoudsopgave......................................................................................................................................266