Fragment

Inzicht 4: ZZZ
Heb je het al gehoord over ZZZ? Het betreft hier geen geheimcode of een exotische afkorting. ZZZ staat voor: zeuren, zeiken of zaniken. Het bijzonder van deze woorden is dat het synoniemen van elkaar zijn en tegelijkertijd ook nog een eigen betekenis hebben. Volgens het Van Dale woordenboek betekent zeuren: ‘het langdurig aanhouden om zijn zin te krijgen’. Zaniken betekent: ‘op een vervelende wijze steeds over hetzelfde onderwerp blijven praten’. En tot slot betekent zeiken: ‘voor schut te worden gezet’. Wat de drie woorden met elkaar in overeenstemming hebben is dat ze verwijzen naar: ‘vervelend praten, meestal over kleinigheden’. Nu weet je waar de letters ZZZ voor staan, maar nog niet wat je met de afkorting kunt doen.

Een ieder van ons beschikt over enkele vaste ZZZ-onderwerpen. Onderwerpen waar we heel moeilijk over kunnen doen, bijvoorbeeld door te gaan drammen om zo je zin te krijgen of om iemand anders belachelijk te maken of om eindeloos op een irritante manier over het onderwerp door te praten. Het opmerkelijke van de-ze onderwerpen is dat het, in de regel, niet bijzonder zijn. En al zeker niet in ver-houding tot de hoeveelheid tijd en energie die de persoon in het onderwerp investeert. De inhoud van het onderwerp is ook niet interessant, zolang het maar ge-schikt is om over door te kunnen blijven zeuren.

Wat helemaal opvallend is aan ZZZ-onderwerpen is dat de persoon het op een routinematige wijze vertelt, bijna verveeld. De meeste ZZZ-onderwerpen zijn ‘dode’ onderwerpen waar geen spontaniteit, enthousiasme, creativiteit en verbeelding in voorkomt. Als luisteraar kun je een ZZZ-onderwerp herkennen omdat je binnen 90 seconden in gedachten begint af te haken en je het verhaal niet langer meer kunt volgen. Je hoort het goed: een ZZZ-onderwerp is slaapverwekkend en soms kan deze kwaliteit juist tot irritatie leiden bij de luisteraar, bijvoorbeeld als deze weinig tijd heeft of andere dingen wil gaan doen.

Bij de persoon die over een ZZZ-onderwerp vertelt, valt het op dat de kleur grotendeels uit zijn stem is verdwenen. Het is een monotone stem in een vast ritme. De persoon plaatst weinig tot geen stemaccenten en varieert niet in tempo of toonhoogten. De lichaamshouding is in overeenstemming met het stemgeluid, statisch en weinig gevarieerd. De persoon zal bijvoorbeeld minder handgebaren maken dan wanneer hij op een levendige wijze over een bepaald onderwerp spreekt.

Misschien ben je wel een van die personen die bij zichzelf ZZZ-onderwerpen herkennen, omdat het contact met de ander stroperig wordt. Het gesprek verloopt moeizaam en langzaam. Met langzaam bedoel ik dat er weinig tot geen vooruit-gang in het gesprek zit, omdat het gesprek blijft hangen bij een of meerdere ZZZ-onderwerpen. Met andere woorden: een dergelijk gesprek is dodelijk vermoeiend. Tot zover klinkt het allemaal tamelijk nutteloos om ZZZ-onderwerpen tijdens een gesprek te introduceren, maar daar komt nu verandering in omdat ZZZ-onderwerpen ook een doel dienen. Heb je een idee wat het nut voor een persoon kan zijn om ZZZ-onderwerpen aan te kaarten?

Precies! Het doel is om het gesprek af te leiden van het onderwerp waarover het feitelijk zou moeten gaan. De persoon vermijdt hierdoor op een slaapverwekkende wijze een potentieel direct en open conflict met zijn gesprekspartner. Als afleidingsmanoeuvre functioneert een ZZZ-onderwerp voortreffelijk. ×