Fragment

VOORWOORD
Een been aan de Eem
We schrijven voorjaar 2018. Nog even staat het bronzen been van zes meter hoog als een weeskind langs het Smallepad in Amersfoort. Noch Einmal heet dit werk van Henk Visch, wiens oeuvre in de eerste maanden van 2012 centraal stond in kunsthal KAdE. Het been, waarin voor iemand met geschoolde ogen ook het silhouet van de mysterieuze Egyptische koningin Nefertiti valt te herkennen, geeft duidelijk aan: hier moet je zijn voor hedendaagse kunst. Maar helaas, het staat eenzaam in de wind op een plek waar de stedelijke kunsthal niet langer te vinden is. En ook het bronzen been heeft zijn langste tijd in Amersfoort gehad. Het zal in de zomer van 2018 verhuizen naar een avontuurlijker locatie, in Amsterdam.
Foutje? Nee, zowel kunsthal KAdE als het been zit met de gevolgen van een valse start. Het kunstwerk van Visch bleek ongewenst op de plek waarvoor het is ontworpen, maar de opdracht was al verstrekt. De eigenaar stelde het vervolgens graag tentoon in Amersfoort, maar liet zijn bezit daarna staan tot een nieuwe locatie was gevonden. Kunsthal KAdE was enthousiast over het bronzen been en adopteerde het graag als wegwijzer. KAdE voelde zich echter niet thuis op die plek. Toen de kans op een verhuizing zich voordeed, greep de organisatie die met beide handen aan. Maar het been kon niet mee, en staat nu als een markering zonder doel te wachten op de dingen die komen gaan.
In beide gevallen spannen ambitieuze bestuurders kunst voor hun karretje. Het been was bedoeld als cadeau van een ontwikkelaar aan bewoners van zijn nieuwbouwproject, maar die waren niet enthousiast en hielden de plaatsing tegen. De kunsthal moest een prestigieuze landelijke overheidsdienst aan Amersfoort binden én meer levendigheid brengen rond het nieuwe stadshart.
Kunsthal KAdE was nog maar net open of de stad zat met een ander probleem waarvoor de expositieruimte dé oplossing kon zijn. Zonder serieus onderzoek naar de gevolgen besloot Amersfoort om de kunsthal gewoon te verhuizen naar weer een nieuw gebouw, ook onderdeel van het nieuwe stadshart. Toen bleek dat zowel die verplaatsing als de achtergelaten ruimte de stad op hoge kosten jaagden, was er geen weg terug meer. Daar hadden de beslissers niet op gerekend.
Amersfoort is zo’n stad die graag A zegt, maar bij B al begint te sputteren en zelden aan C toe komt. Dit boek verhaalt van de wonderbaarlijke gebeurtenissen die deze stad opzadelden met twee kunsthallen, een verweesd monumentaal expositiepaviljoen en een peperduur cultureel centrum. Ook het wegjagen van schilder-beeldhouwer Armando met zijn aan Amersfoort geschonken collectie komt aan bod in deze kroniek van jarenlang bestuurlijk gerommel, waarvan het verweesde been nabij de Koppelpoort het wrange symbool is.
Heeft de stad er anno 2024 iets van geleerd? Misschien, maar misschien ook niet. Terwijl er al twee gebouwen leegstaan die bedoeld waren voor museaal gebruik, discussieerde de culturele sector in 2018 over nieuwe ambitieuze plannen om tentoonstellingen te organiseren met het materiaal van het grote kunstdepot in Vathorst en pleitte de VVD voor een nieuw megamuseum aan de Eem. Het kwam er allemaal niet of nauwelijks van, dus bleek Amersfoort een derde valse start bespaard. Doorgaan op de ingeslagen weg leidde zelfs tot een verrassende verzoening.
Anno 2024 leven er nog steeds allerlei ambities rond de Amersfoortse musea. Het geld om die mogelijk te maken is vooralsnog nergens te zien. ×