Samenvatting
Dit boek is gebaseerd op systeempedagogische inzichten. Dat betekent dat een kind, een ouder of docent niet op zichzelf wordt gepositioneerd maar in samenhang met de familie- of klassensituatie. Deze aanpak zou je een praktische uitwerking kunnen noemen van de ideeën van de bekende Nederlandse pedagoog Jan Ligthart († 1916). Dit gedachtegoed kan als volgt worden samengevat: • De opvoedkunde vraagt van de opvoeder dat deze zichzelf opvoedt. De opvoeding van kinderen begint bij volwassenen die van hun fouten moeten leren. • Laat het kind vrij. Niet: laat het doen wat het wil, maar geef het kind binnen de gestelde grenzen gelegenheid tot lichamelijke activiteit, tot spel, tot zelfstandig onderzoek, tot het stellen van vragen, tot beproeven of het iets kan. • Laat het op eigen wijze een taak vervullen. Maar dit alles binnen door de gemeenschap opgestelde regels waar het kind én de opvoeders zich aan moeten houden. Er moet gezag en orde zijn. Duidelijke regels en handhaving daarvan. • Ieder kind, iedere leerling is een individu met eigen geaardheid en behoeften. Binnen gehoorzaamheid aan algemene regels moet ieder zichzelf kunnen zijn. • Aan de opvoeder gericht: Heb lief en geef u! De redactie heeft de tekst toegespitst op de Nederlandse situatie. Dat betekent dat binnen het systeempedagogische raamwerk de voorbeeldsituaties en de praktische tips zijn aangepast aan de Nederlandse mores. Omdat alle redactieleden praktisch werkzaam zijn binnen het vakgebied kon er uit eigen ervaringen worden geput. Aanvullingen zijn schreefloos gezet en de literatuurlijst is aangepast. Opvoeden is en blijft altijd een persoonlijke zaak waarin de levensvisie van de opvoeder een belangrijke rol speelt. Dit boek laat alle ruimte hiervoor omdat door de ondogmatische aanpak de praktische tips vertaald kunnen worden naar de specifieke omstandigheden waarin elk kind opgroeit. De uitgever © 2024
Contact is voor kinderen net zo belangrijk als ademen, eten en slapen. Zonder aandacht voelen kinderen zich verloren en worden bang. Vooral bij kleine kinderen kan deze gemoedstoestand extreem bedreigende vormen aannemen. Veel jongeren en pubers die te weinig lichamelijk, verbaal of visueel contact hebben gaan de aandacht trekken door grenzen te overschrijden. Wie deze samenhang onderkent en herkent kan ook de onbewuste gedragsstrategieën van kinderen begrijpen. Allerlei provocerende, storende, opvallende gedragingen komen dan in een ander licht te staan. Het wordt dan mogelijk het gedrag niet alleen te begrijpen maar ook om het positief te beïnvloeden door een liefdevolle opvoedingsstijl, die de kinderen veel speelruimte biedt om de wereld te ervaren, te combineren met steun en een gevoel van veiligheid. Het is een benadering waarbij niet mag worden geaarzeld om tegelijkertijd gefundeerde en zinnige grenzen te trekken die de kinderen helpen zich veilig te oriënteren in de wereld. Het boek wil opvoedkundige moed stimuleren zodat je een vrolijke en positieve grondhouding tegenover de kinderen kunt bewaren, ook wanneer er grenzen gesteld moeten worden. Kinderen houden zich niet altijd aan de regels van volwassenen. De onderliggende bedoeling van grensoverschrijdend gedrag bij kinderen brengt ons dichterbij een nieuw begrip van conflictsituaties met kinderen. Als we bijvoorbeeld begrijpen dat uitdagend gedrag niet tot doel heeft om ons volwassenen te ergeren dan kunnen we vanuit dat begrip veel beheerster reageren. In dit boek kunnen ouders leren hoe zij een gezonde ontwikkeling van hun kinderen kunnen bevorderen. Het geeft vele concrete voorbeelden die de oorzaken van conflictsituaties zichtbaar maken en helpen om tot een oplossing te komen. Het behandelt allerlei mogelijke problemen die ouders bij de opvoeding van hun kinderen in iedere levensfase kunnen tegenkomen. Bijvoorbeeld liegen en stelen, troep maken en provoceren, drift en terugkerende problemen, maar ook over inslapen en zindelijk worden. De tekst geeft volwassenen suggesties hoe zij kinderen in zulke situaties liefdevol kunnen begeleiden. Tijdens het lezen van het boek wordt duidelijk welke opvoedingsmethodes de toets des tijds niet overleefd hebben omdat zij kinderen schade berokkenen en ouders met een schuldgevoel opzadelen. In plaats daarvan voegt de schrijfster vele nieuwe effectieve methodes toe die het makkelijker maken om verstandig en eerlijk met kinderen om te gaan.