Aandachtige betrokkenheid als pedagogische grondhouding

Lisette Bastiaansen • Boek • hardback

• Samenvatting
  Wat bedoelen we als we zeggen dat we aandachtig betrokken zijn bij een kind? En wat is de pedagogische betekenis van die ‘aandachtige betrokkenheid’? In dit boek reikt Lisette Bastiaansen antwoorden aan op vragen over aandacht en betrokkenheid in relatie tot de pedagogische dimensie van onderwijs. Geïnspireerd door een theorie van presentie en door het werk van een aantal grote pedagogen formuleert ze allereerst een theorie van ‘aandachtige betrokkenheid’. Daarbij laat ze zien dat ‘aandachtige betrokkenheid’ in de basis drie verschillende aandachtsbewegingen kent. Kern van het boek vormen vijftien in onderwijspraktijken opgetekende portretten van ‘aandachtige betrokkenheid’. In en langs deze portretten laat Lisette Bastiaansen zien hoe ‘aandachtige betrokkenheid’ zich in de praktijk van alledag manifesteert. Ook brengt ze in beeld wat het van leraren en leidinggevenden vraagt om aandachtig betrokken te kunnen zijn. Tot slot geeft ze aan wat ‘aandachtige betrokkenheid’ pedagogisch gezien kan brengen. In haar betoog laat Bastiaansen zien dat ‘aandachtige betrokkenheid’ een zachte kracht betreft. Deze zachte kracht wordt gebouwd op een grondtoon van kleine, op het eerste gezicht haast onzichtbare kruimels van aandacht en betrokkenheid. Liefdevol ruimte makend, wakker aanwezig en tegelijkertijd afscheidend begrenzend, lukt het de aandachtig betrokken leraar om de leerling uit te nodigen en uit te dagen de eigen zelfstandigheid en vrijheid op te pakken. Kortom, ‘aandachtige betrokkenheid’ kan beschouwd worden als dé pedagogische grondhouding van leraren. Lisette Bastiaansen doet al geruime tijd onderzoek naar ‘aandachtige betrokkenheid’. Naast haar onderzoekswerk begeleidt ze mensen en organisaties bij hun pedagogische opdracht en werkt ze als toezichthouder. Ook is ze als bestuurslid erbonden aan het Relation Centered Education Network, een wereldwijd netwerk van onderzoekers en beleidsmakers die de menselijke relatie binnen onderwijs willen verbeteren en versterken.
• Productinformatie
  Binding : Hardback
  Distributievorm : Boek (print, druk)
  Formaat : 172mm x 242mm
  Aantal pagina's : 508
  Uitgeverij : Garant
  ISBN : 9789044138542
  Datum publicatie : 02-2022
  
• Inhoudsopgave
  1 Inleiding 13 1.1 Inleiding 13 1.2 Aanleiding 14 1.3 Onderzoek naar ‘het relationele’ in onderwijs 17 1.3.1 Inleiding 17 1.3.2 Onderzoek vanuit een instrumenteel-relationele oriëntatie 18 1.3.3 Onderzoek vanuit een intrinsiek-relationele oriëntatie 20 1.3.4 Onderzoek vanuit een pedagogisch-relationele oriëntatie 22 1.3.5 Discussie 24 1.4 Doelstelling en vraagstelling 26 1.5 Onderzoeksopzet 28 1.6 Relevantie 30 1.7 Leeswijzer 32 2 Methodologische verantwoording 35 2.1 Inleiding 35 2.2 Hoofd- en deelvragen 37 2.3 Onderzoeksopzet 37 2.4 Theoretisch onderzoek 38 2.4.1 Inleiding 38 2.4.2 Een verkenning van ‘aandachtige betrokkenheid’ 38 2.4.3 Een verkenning van ‘de pedagogische dimensie van onderwijs’ 39 2.4.4 Een theorie van ‘aandachtige betrokkenheid’ 39 2.5 Empirisch onderzoek 40 2.5.1 De gevalsstudie als methodische keuze 40 2.5.2 Een aandachtig betrokken onderzoeksbenadering 42 2.5.3 Dataverzameling, analyse en interpretatie 47 2.5.4 Kwaliteit van onderzoek 52 2.5.5 Ethiek en integriteit 56 3 ‘Aandachtige betrokkenheid’ en ‘het pedagogische’: een literatuurstudie 61 3.1 Inleiding 61 3.2 Een verheldering van ‘aandachtige betrokkenheid’ met behulp van een theorie van presentie 62 3.2.1 Inleiding 62 3.2.2 De grondslagen van een theorie van presentie 62 3.2.3 Presentie als benadering 64 3.2.4 Werkprincipes en interpretaties van aandacht 65 3.2.5 Presentie leren en presente professionaliteit 69 3.2.6 Contextuele dimensies van presentie 70 3.2.7 Discussie 72 3.3 Een verheldering van de pedagogische dimensie van onderwijs met behulp van vijf pedagogen 74 3.3.1 Inleiding 74 3.3.2 Otto Friedrich Bollnow 74 3.3.3 Gert Biesta 78 3.3.4 Martin Buber 81 3.3.5 Janus Korczak 85 3.3.6 Eduard Spranger 89 3.3.7 Discussie 92 3.4 Analyse en conclusie 94 3.4.1 Inleiding 94 3.4.2 Concepties van samen-leven 95 3.4.3 Intentie en oriëntatie 96 3.4.4 Handelingsprincipes 97 3.4.5 Contextuele dimensies 98 3.4.6 Samenvattend 98 4 Een theorie van ‘aandachtige betrokkenheid’ 101 4.1 Inleiding 101 4.2 ‘Aandachtige betrokkenheid’ 102 4.2.1 Aandachtig zijn en de aandachtig-zijnde 102 4.2.2 Aanwezig zijn en de aanwezig-zijnde 108 4.2.3 Betrokken zijn en de betrokken-zijnde 112 4.3 ‘Aandachtige betrokkenheid’ als pedagogische grondhouding 117 5 Portretten van ‘aandachtige betrokkenheid’ met leraren 121 5.1 Inleiding 121 5.2 Kruimeltjes 122 5.2.1 Over lichtgewicht aandacht 122 5.2.2 Portret ‘Kruimeltjes’ 124 5.2.3 Over biografische bezieling 134 5.3 Aangrijpende aanwezigheid 136 5.3.1 Over aanwezigheid als aandachtspunt 136 5.3.2 Portret ‘Aangrijpende aanwezigheid’ 138 5.3.3 Over liefdevol begrenzen 150 5.4 De Action-juf 152 5.4.1 Over bezielende betrokkenheid 152 5.4.2 Portret ‘De Action-juf’ 153 5.4.3. Over vrij-gevige verbintenissen 166 5.5 Leerlingen in-lijven 168 5.5.1 Over het lichaam eerst 168 5.5.2 Portret ‘Leerlingen in-lijven’ 170 5.5.3 Over bestempelen en erkennen 181 5.6 Voor-bij de voorkant 182 5.6.1 Over aandacht scherp-stellen 182 5.6.2 Portret ‘Voor-bij de voorkant’ 185 5.6.3 Over cadans-eren 195 6 Portretten van ‘aandachtige betrokkenheid’ met leidinggevenden 199 6.1 Inleiding 199 6.2 Tussen schuren en schaven 200 6.2.1 Over (on)gepantserde ontmoetingen 200 6.2.2 Portret ‘Tussen schuren en schaven’ 202 6.2.3 Over onzekerheidscontreien 217 6.3 Met open vizier 218 6.3.1 Over waarachtigheid als bedding 218 6.3.2 Portret ‘Met open vizier’ 220 6.3.3 Over iedereen in-schepen 247 6.4 Goudschaaltje 249 6.4.1 Over het vrije midden 249 6.4.2 Portret ‘Goudschaaltje’ 251 6.4.3 Over andersheid (toe) laten 270 6.5 (Ver)anker(en)de gastvrijheid 272 6.5.1 Over het vasthouden van aandacht 272 6.5.2 Portret ‘(Ver)anker(en)de gastvrijheid’ 274 6.5.3 Over (samen) ergens (ge)raken 295 6.6 Onverwachte opklaringen 297 6.6.1 Over onbezette aandacht 297 6.6.2 Portret ‘Onverwachte opklaringen’ 299 6.6.3 Over ik-in-wij-verschilligheid 322 7 Portretten van ‘aandachtige betrokkenheid’ met leerlingen 325 7.1 Inleiding 325 7.2 Stilletjes-aan 326 7.2.1 Over frontale vrijheid 326 7.2.2 Portret ‘Stilletjes-aan’ 327 7.2.3 Over stille aandacht 348 7.3 Onbevangen (on)geduld 350 7.3.1 Over zachte volharding 350 7.3.2 Portret ‘Onbevangen (on) geduld’ 352 7.3.3 Over oud en nieuw 370 7.4 Sjibbolet 371 7.4.1 Over (verboden) toegang (krijgen) 371 7.4.2 Portret ’Sjibbolet’ 373 7.4.3 Over (bevrijde) liefde 391 7.5 Een (on)uitgesproken appel 392 7.5.1 Over aandacht(s) kleuren 392 7.5.2 Portret ‘Een (on)uitgesproken appel’ 394 7.5.3 Over all-in-one aandacht 411 7.6 Krediet-waardig 413 7.6.1 Over ondergronds vertrouwen 413 7.6.2 Portret ‘Krediet-waardig’ 414 7.6.3 Over begeesterend(e) (ge)bouwen 433 8 Analyse en conclusies 437 8.1 Inleiding 437 8.2 Hoe verschijnt ‘aandachtige betrokkenheid’? 438 8.2.1 Inleiding 438 8.2.2 Kruimeltjes van een grondtoon 438 8.2.3 Balans-erende acrobatiek 440 8.2.4 ‘Aanwezig zijn’ als schakelpunt 441 8.2.5 Fysiek-zintuiglijke articulatie 442 8.2.6 Vertrouwen als onderlegger 443 8.2.7 Alledaagse aandachtsgeleiders 445 8.3 Wat vraagt ‘aandachtige betrokkenheid’? 446 8.3.1 Inleiding 446 8.3.2 De intentie om het te willen zijn 446 8.3.3 De moed om het te durven zijn 447 8.3.4 De beweeglijkheid om het te kunnen zijn 449 8.3.5 Tijd en ruimte om het te (mogen) zijn 451 8.3.6 De (gezamenlijke) aandacht om het te blijven zijn 452 8.4 Wat brengt ‘aandachtige betrokkenheid’? 454 8.4.1 Inleiding 454 8.4.2 Het articuleren van de (volwassen) innerlijke (be)woning 454 8.4.3 Het articuleren van het gezamenlijk in de wereld bestaan 456 8.5 Conclusie 458 9 Reflectie en discussie 461 9.1 Inleiding 461 9.2. Reflectie en discussie 461 9.2.1 Reflectie op de inhoud 461 9.2.2 Reflectie op de methode 464 9.3 Aanbevelingen 466 9.3.1 Inleiding 466 9.3.2 Aanbevelingen 467 Samenvatting 471 Dankwoord 483 Verklarende woordenlijst 487 Referenties 491 Curriculum vitae 501
• Reviews (0 uit 0 reviews)
  Wil je meer weten over hoe reviews worden verzameld? Lees onze uitleg hier.