Fragment

Lan que wei
‘Lan que wei’ wordt doorgaans vertaald als ‘grijp de mus bij de staart’, een rechtstreeks gevolg van de Chinese schrijfwijze. Daar zijn een aantal dingen over te zeggen.
Om te beginnen: in de ‘oude stijl’ -in feite de Chen-stijl- heet de voorganger waar deze handeling haar vormgeving aan heeft ontleend ‘lan zha yi’. Dit betekent, volgens de algemeen gang-bare Chinese schrijfwijze, ‘op je gemak je gewaad instoppen’; het zou verwijzen naar de lange gewaden die men droeg en die in de weg zouden zitten tijdens het vechten, reden waarom je -voor het gevecht begint- eerst het onderste deel van dat gewaad in je gordel stopt zodat je er niet op kunt gaan staan. Echter, het woordje ‘lan’ kan ook ‘omvattend vasthouden’ betekenen (‘zoals Roodkapje haar mandje in de arm draagt’); ‘zha’ betekent ‘uit-trekken’ (zoals je gras uit de grond trekt) en ‘yi’, anders ge-schreven dan het woord voor ‘gewaad’, betekent dan ‘hij daar’. Het is dus een functieomschrijving die je uitlegt hoe je de ander ‘omvat’ en ‘uit zijn positie rukt’.

Van ‘lan zha yi’ naar ‘lan que wei’ lijkt een grote stap, zeker als je naar het Westerse alfabet kijkt. Echter, in het Chinees, vooral wanneer het niet ‘op zijn hogeschools wordt uitgesproken’, kunnen deze twee namen bijna hetzelfde klinken. Zo zien we dat Gu Liuxing, een beroemd Tai Chi-historicus en -meester, zelfs nog in de jaren tachtig van de vorige eeuw de naam ‘lan que wei’ helemaal niet gebruikt maar in plaats daarvan de ou-dere term ‘lan zha yi’ hanteert .
NB Overigens hanteert Gu meer paralellen met de ‘oude stijl’: net als in de Chen-stijl laat Gu de naam ‘qi shi’ doorlopen tot en met de eerste ‘lan que wei’-handeling.

Wat de betekenis van de naam betreft staat er in de Tai Chi-Klassieken geschreven: “Peng, lü, ji en an worden geboren uit lan que wei” . ‘Lan que wei’ -in de betekenis van ‘grijp de mus bij de staart’- refereert aan iets wat ‘elke Chinees kent’, namelijk het beeld van de gepensioneerde man in het park die daar zit te schaken terwijl hij zijn vogeltje in een kooitje heeft meegenomen. Dat vogeltje laat hij eruit (het vliegt uit zichzelf wel weer terug) en laat hij op zijn hand landen. Vervolgens toont de man zijn vrienden hoe bedreven hij is in het vogeltje aan zijn hand laten ‘kleven’: een vogel heeft lift nodig onder zijn vleugels om op te kunnen stijgen maar door op het juiste moment de hand om-hoog of omlaag te brengen kan het dier geen afzet genereren om die lift te krijgen. De op en neer-gaande beweging van de hand lijkt op het op en neer gaan van de armen in ‘lan que wei’ en vandaar deze dichterlijke naamgeving.
Via deze dichterlijke omschrijving wordt les gegeven in de specifieke bounce-kracht van Yang-stijl Tai Chi; deze ‘power’ wordt geoefend door de peng-lü-ji-an-handelingen uit te voeren op een gedurende meerdere jaren in zwaarte toenemende grote boks-zak, waarbij op geen enkel moment ‘harde’ weerstand mag worden ervaren.
Xu Yusheng legt uit dat deze houding zo heet omdat beide han-den als het ware kop en staart van de vogel vasthouden en ver-volgens de op- en neerwaartse beweging volgen die het dier maakt wanneer het vliegt; het ‘grijpen van de staart van de mus’ verklaart hij als het vertragen van het naar voren kunnen vlie-gen, oftewel het vertragen van de aanval van de tegenstander. Daarna kan de aanval gevolgd worden (het volgen van de op- en neerwaartse vliegbeweging) tot deze stilvalt en je ‘ji’ of ‘an’ kunt gebruiken om de mus, de tegenstander dus, weg te werpen .

Buiten dit alles kunnen we in het Chinees ‘lan que wei’ een tik-keltje anders schrijven. ‘Lan’ betekent dan ‘omvatten’, ‘que’ is zoiets als een sterke bevestiging of uitroepteken en ‘wei’ bete-kent nu ‘omsingelen’ : je omvat en omsingelt de tegenstander. Zo is de naam ‘lan que wei’ tevens een functieomschrijving, een instructie zo men wil. Daarmee valt het in de categorie meng-vormen: een technische uitleg die op dichterlijke wijze wordt weergegeven. ×