Fragment

3.3.2 Zijn en Niet

Daarnaast behandelt Sartre de onderwerpen het Zijn en Niet (l’être et le néant). In de praktijk blijkt er overigens meer Niet dan wel. Ledigheid, toekomst, voorspellingen, prognoses, speculaties, afwezigheid en de dood zijn er (nog) Niet. Evenzeer gemiste kansen, we zien of het komt wel, we wachten af, zijn allemaal vormen van Niet.

Een tegenwoordig te pas en onpas gebruikte afwering: “het komt wel goed” verhult een Niet als men aangesproken wordt of naar de mening wordt gevraagd. Het antwoord “het komt wel goed” is een uitvlucht of een eufemisme voor: ik weet het niet, blijf van me af. Zodra “het komt wel goed” wordt gebezigd, kan je op je klompen aanvoelen, dat het niet goed komt en van de persoon in kwestie helemaal niets te verwachten valt. Vreemde gewaarwording: terwijl iemand er is, is ie er tegelijkertijd niet of doet z’n best er niet te zijn, weg te kruipen in afwezigheid.

Een vergelijkbaar gedrag zien we ook als er een discussie ontstaat over de zegeningen van computer gebruik of mobiele telefoons. Om uit zo’n gesprek te komen wordt afwerend gereageerd: “ik heb er geen verstand van”. Wegduiken in een Niet, terwijl eigenlijk de mededeling moet zijn: “ik heb de moeite niet genomen, ben niet geïnteresseerd of mijn interesses liggen op een ander terrein”.

Interessant ook is de benadering en definitie van angst, waar we allemaal in welke vorm dan ook mee geconfronteerd worden. Angst is het grote Niet: het onmogelijke dat mogelijk kan worden, maar Niet is. Zolang het er Niet is, is er angst voor wat mogelijk kan worden. Angst voor de vernietiging van het Zelf. Een moordende onzekerheid maakt meester van het individu, die eigenlijk eerder lijdt aan de vrees van onzekerheid. Maar op het moment dat de angst mogelijk geworden is, benoemd, een naam heeft gekregen, dan valt het lijden weer mee. Denk aan angst voor een ziekte, zodra de ziekte een naam heeft en ook andere patiënten het hebben en men er mee leert omgaan, wordt het lijden dragelijk en min of meer verschuift de ziekte naar lichamelijk ongemak en het leven neemt vervolgens z’n beloop met nieuwe angsten als gevolg. Het houdt niet op te bestaan.