Fragment

2019

Transgenerationele overdracht

‘We zijn tegenwoordig geen afgeschreven oude besjes meer,’ zegt de vrouw die haar gezin verlaten heeft omdat ze in haar menopauze verliefd werd op een vrouw. Meno power is een nieuw hip woord voor menopauze. Amy hoort de vrouwen praten op tv. De kwaaltjes van de overgang zijn herkenbaar: lange tenen, sneller boos, zichzelf niet meer herkennen en natuurlijk het nachtelijk zweten.
‘Vrouwen in de overgang belanden in de tweede pubertijd,’ vult een van de vrouwen aan. De overgang heeft overeenkomsten met de pubertijd; evenwicht zoeken, schuldgevoelens worden minder, wat wil ik? Er wordt verteld dat er van alles broeit. En dat je dit vooral niet moet onderdrukken want het komt er toch wel uit.
‘Je loopt weer op iets te broeden, ik zie het aan je hoofd,’ zegt een vriendin dikwijls tegen Amy. Het broeit regelmatig in haar hoofd, maar ze ziet zichzelf niet meer lallend, brallend, snuivend, stuiterend en brokken makend de menopauze doorkomen. De power daarvoor ontbreekt, waardoor ze nu keurig tussen de lijntjes leeft. Haar energielabel is teruggegaan van A naar D. Met een benzinemeter die op rood staat, rijdt ze haar laatste kilometers. Ieder moment kan ze sputterend langs de weg tot stilstand komen.
Wil ik wat ik doe, doe ik wat ik wil, wil ik wat ik doe, doe ik wat ik wil? Als een mantra dreunt het dwangmatig door haar hoofd.
Ze kijkt in de spiegel en laat haar vingertoppen over haar kraaienpootjes glijden. De groefjes worden dieper en elke dag lijkt er eentje bij te komen. Snel trekt ze haar vingertop terug als ze voor zich ziet hoe haar vinger als in een moeras vastgezogen wordt. Ze voelt dat de huid in haar gezicht de elasticiteit verliest en ze smeert het snel in met een flinke laag gezichtscrème.
Geen redden meer aan. Te oud om mee te denderen met de puppy's. Te jong om zich te gedragen als een bejaarde. Te slim voor een telefooncel en te dom voor een iPhone. Nog niet rijp willen zijn voor de 50Plusbeurs, het liefst vijftig concerten per jaar mee willen maken. Te jong voor de scootmobiel. Te oud om nog door een propper de discotheek ingesleurd te worden. Te slim voor een boek internetten voor dummies. Midden in het leven staan of het midden al gepasseerd zijn.
De hulpstukken en medicijnen waarmee ze een etmaal door moet komen vermeerderen en haar geheugen vermindert. Haar hersenen vreten langzaam de eigen celletjes op. De pacman in haar hoofd lijkt honger te hebben en hapt er lustig op los.
Het lichaam is een tempel en ze weet dat ze het hare jarenlang niet als een tempel behandeld heeft, eerder als een krot met golfplaten in een stinkend getto met open riool. Een riool waar alcohol, drugs, nicotine, teer, ongezond eten en genetisch bepaalde foutjes doorheen stroomden en dat uiteindelijk verstopt raakte.

De inwendige schade diende zich, drie jaar geleden in Macedonië onverwachts aan. In het hotel, met uitzicht op het prachtige meer van Ohrid ontwaakte ze met een blind oog. Haar enige goed werkende oog. Ze maakte in blinde paniek Stefan wakker. ‘Heb ik een scheef gezicht? Praat ik normaal?’ Overbodige vraag, want ze hoorde zelf wel dat ze niet brabbelde. Staan en lopen lukte ook nog en beide armen kon ze nog alle kanten op zwaaien.
Ze greep naar de spiegel. Het blinde oog staarde haar open en blauw aan. Er zat nog licht en leven in, maar ze zag er geen steek meer mee. Met een half zicht op het meer, waarin ze de vorige dag nog haar eelt door de visjes weg had laten knabbelen, wachtte ze tot het blinde oog het licht weer ging zien. Na het roken van een sigaret, en tja dat was niet slim, flitsten de regenboogkleuren door haar oog en zag ze langzaam als een haperende tv het meer terugkomen met het zicht van beide ogen. Ze drukte de angst dat het weer fout zou kunnen gaan snel naar de achtergrond. Kom op zeg, ze liet zich toch niet kisten door zo'n lullige tia. Ze maakte haar vakantie af. Ze wilde dicht bij de natuur en bij de eelt vretende visjes blijven en niet in een oubollig ziekenhuis in een vreemd land belanden. Een stemmetje op de achtergrond vroeg zich af waar ze mee bezig was, terwijl de mini piranha's gulzig een aanval pleegden op haar eeltknobbels.

De woorden van de neuroloog gonzen nu nog met enige regelmaat door haar hoofd: ‘De halsslagader is dichtgeslibd. U bent hier te jong voor.’ De rest van de zinnen vervaagden en drongen nauwelijks tot haar door. Ze ving slechts enkele woorden op: scan, verder onderzoek, als het nog kan een operatie, slagader repareren, riskant, intensive care, kans op hersenbloedingen, eng, eng, eng. Ze voelde een warme troostende hand op haar schouder: ‘Dat is flink schrikken hè?’ De tranen prikten in haar inmiddels weer ziende blauwe ogen. Niet janken, houd je in.
De dagen waarop ze moest wachten of een operatie nog mogelijk was, beleefde ze in een roes. Ze was bezig Stefan aan het verstand te peuteren dat ze niet als een kasplantje door wilde leven, mocht het fout gaan tijdens de operatie. En voor de operatie wilde ze dit zwart op wit op papier zien staan. Stel dat iemand het toch in zijn hoofd haalde haar als afhankelijke gehandicapte door te laten leven. Ze vertrouwde niet op het geduld en de zorg van Stefan en al helemaal niet op die van ziekenhuizen, tehuizen of instellingen.
In gedachten bereidde ze haar begrafenis voor. Waar wilde ze begraven worden? Begraven of cremeren was jarenlang een dilemma geweest, maar na een open dag bij het crematorium was de knoop snel doorgehakt. Het stilleven van de radio, de schep en de blauwe werkjas aan de kapstok naast de oven, was voor haar doorslaggevend om het woord begraven te omcirkelen in haar begrafenis boekje. Ze voelde de hitte van de oven denkbeeldig prikken op haar huid en ze zag de verveelde werknemer in gedachten scheppen met haar as, met de volumeknop opengedraaid op tien, luisterend naar het nummer ‘liever te dik in de kist dan een feestje gemist’, wat uit de speakers knalde. Na zoveel jaar trouwe dienst in de ondergrondse nam hij het cremeren vast niet meer zo serieus. Ze zag in haar urn haar as en botresten vermengd met een vreemdeling. Een vreemdeling die door toedoen van de as-schepper te dicht in haar as aura kwam en voor eeuwig met haar verenigd zou zijn.
Deed ze bitterballen op haar afscheid? Voor hoeveel personen moest ze bestellen? Wie had ze ook alweer haar mariabeeldjes beloofd? Het slechte geheugen was het tia ticje en vierde hoogtij. Welke muziek zou ze het publiek laten horen, ‘The unforgetable fire’ van U2 mocht zeker niet op het lijstje ontbreken.
‘Walk on by
Walk on through
Walk 'til you run
And don't look back
For here I am’
Het moest knallen, luchtig en feestelijk zijn, nadat er natuurlijk eerst veel lovende woorden over haar werden gesproken en er hard en hysterisch gejankt zou worden over het feit dat er een geweldige vrouw, fantastisch betrouwbare vriendin, keigezellig maatje, hardwerkende collega, mysterieuze zus en tante uit ieders leven weggerukt was. Heeft iedereen last van die narcistische trekjes met het eind in zicht? Zouden er veel vrienden en bekenden moeite doen om afscheid te nemen van haar dode omhulsel? In gedachten ging ze het rijtje gasten af. Toch maar een doosje bitterballen minder bestellen?
De rit in de emotionele achtbaan bleek overbodig. Het wagentje kwam abrupt met piepende remmen tot stilstand, de operatie ging niet door. De neuroloog vertelde dat. De slagader was definitief dichtgeklapt, er zou geen druppeltje bloed meer doorheen stromen. Geen redden meer aan. Het bloed zou met een omweg door de omliggende aders gaan stromen. Het zou zelf wel een weg gaan vinden.
De begrafenismuziek, de gastenlijst, de bitterballen met het stinkende frituurvet en de sobere kist - of werd het toch een rieten mand - schoof ze in haar gedachten weer diep in de onderste la, samen met het half ingevulde Dela boekje en het lijstje met namen bij wie ze na haar dood nog wilde spoken. Het spooklijstje was niet lang, maar voldoende voor een nachtvullend programma met lichtknipperen, op de muren kloppen en slaan met de deuren bij de achtergebleven levenden waar ze nog een rekening mee te vereffenen had. Het enige na-de-dood-dingetje waar ze zich nog steeds stiekem op verheugde.

De spiegel waar ze nog steeds in staart vertoont een vermoeid gezicht. Cynisch zegt ze: ‘Hé lekker ding,’ tegen haar spiegelbeeld. De power is ver te zoeken, de batterij moet steeds langer aan de oplader. De drang om nog zoveel te willen is er nog steeds, maar ze mist de power die ze had in haar eerste levensjaren. ×